ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਝੱਬਰ

ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਝੱਬਰ

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਝੱਬਰ (ਆਗੂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ) ਨੂੰ ਖਬਰ ਮਿਲੀ ਕਿ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ ਸਿੱਖ ਦਾ ਸੀ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਮੁਸਲਮਾਨ। ਸਿੱਖ ਦੇ ਘਰ ਮਹਿਮਾਨ ਆਏ, ਉਸ ਨੇ ਮੁਰਗਾ ਚਾੜ੍ਹ ਲਿਆ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ, ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ- ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਝਟਕਾ ਕਰਨ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ? ਪਤੀਲਾ ਮੂਧਾ ਮਾਰਿਆ, ਸਾਰਾ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਸਣੇ ਕੁੱਟਿਆ।

ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਝੱਬਰ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ- ਆਉਂਦੇ ਦੋ ਹਫਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਦਿਨ ਉਸੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਚਾਲੀ ਬੱਕਰੇ ਝਟਕਾਏ ਜਾਣਗੇ, ਛਕੇ ਜਾਣਗੇ, ਰੋਕਣ ਵਾਲੇ ਹਿੰਮਤ ਕਰਨ ਤੇ ਰੋਕਣ।

ਵਾਇਸਰਾਏ ਤੱਕ ਤਾਰਾਂ ਖੜਕੀਆਂ। ਡੀਸੀ ਨੇ ਝੱਬਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ- ਸਰਕਾਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨ ਦਏਗੀ। ਝੱਬਰ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਅਸੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੈਰਖਵਾਹ ਹਾਂ। ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਟੱਕਰ ਨਹੀਂ। ਮੁਸਲਮਾਨ ਕੀ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਕਦੀ ਵਿਘਨ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ। ਮੁਸਲਮਾਨ, ਸਿੱਖ ਦੇ ਖਾਣ ਪੀਣ ਕਾਰਨ ਹਮਲਾਵਰ ਹੋਣਗੇ ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਬਜਾਇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕੇਗੀ ਫਿਰ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਟੱਕਰ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਵੀ ਹੋਏਗੀ ਜਿਸਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸਰਕਾਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹੋਏਗੀ।

ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਪਿੰਡ ਘੇਰਦਿਆਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੱਸੋਂ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ- ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਖਾਣ ਪੀਣ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹਿਆ, ਗੋਲੀ ਨਾਲ ਫੁੰਡਿਆ ਜਾਏਗਾ। ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਆ ਉਤਰੇ, ਝਟਕੇ ਦੀਆਂ ਦੇਗਾਂ ਚੜ੍ਹੀਆਂ ਤੇ ਛਕੀਆਂ। ਸਭ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੁੱਸਰੀ ਵਾਂਗ ਸੌਂ ਗਏ।

ਡਾ. ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂ

ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਦਲਣ ਵਾਲਾ ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ

ਖ਼ੈਬਰ ਦੱਰਾ

ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਹਾੜੀ ਦੱਰਾ ਹੈ ਜੋ 1,070 ਮੀਟਰ (3,510 ਫੁੱਟ) ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਫ਼ੈਦ ਕੋਹ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਢ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਰਾ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਮਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਵਿੱਚਕਾਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਰੂਟ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੇ ਦੋਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘੀ ਛਾਪ ਛੱਡੀ ਹੈ। 
ਵਰਤਮਾਨ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਰਿਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੱਰਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨਨੂੰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਖੈਬਰ ਦੱਰੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਸਥਾਨ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਜਾਂ 3.1 ਮੀਲ ਲੰਬਾ) ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ-ਸ਼ਾਸਿਤ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਲੰਡੀ ਕੋਤਲ  ਨਾਮਕ ਬਸਤੀ ਦੇ ਕੋਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।



ਬਲਰਾਜ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਐੱਸ.ਪੀ.

ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਖਿੱਤੇ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ’ਤੇ ਇੱਕ ਭੂਗੋਲਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨੇ ਇੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿੰਨਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ’ਤੇ ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ ਨੇ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਅਤਿਕਥਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਿਆ ਹੀ ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ ਨੇ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਸਲਤਨਤਾਂ ਬਣੀਆਂ ਤੇ ਕਈ ਤਬਾਹ ਹੋਈਆਂ। ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ ਰਾਹੀਂ ਭਾਰਤ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਆਰੀਅਨ ਕਬੀਲੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 3300 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 1500 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਖ਼ੈਬਰ ਦੱਰੇ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਤਿ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਕੇ ਸਾਰੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਜਮਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਆਰੀਅਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਰਾਨ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਡੇਰੀਅਸ ਪਹਿਲੇ ਨੇ 516 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਅਤੇ ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਸਮਰਾਟ ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਨੇ 326 ਈਸਾ ਪੂਰਵ (ਅੱਜ ਤੋਂ 2126 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ) ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ ਪਾਰ ਕੀਤਾ। ਡੇਰੀਅਸ ਨੇ ਤਾਂ ਸਿੰਧ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਪਰ ਸਿਕੰਦਰ ਬਹੁਤਾ ਅੱਗੇ ਨਾ ਵਧ ਸਕਿਆ। ਉਹ ਪੋਰਸ ਸਮੇਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਮੋਟੇ ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ 19 ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸ ਚਲਾ ਗਿਆ।
ਜਦੋਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਅੱਯਾਸ਼ ਰਾਜੇ ਤਖ਼ਤ ’ਤੇ ਬੈਠਦੇ ਤਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹਮਲਾਵਰ ਆ ਧਮਕਦੇ ਸਨ। ਸਿਕੰਦਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਸ਼ਾਣ, ਸ਼ੱਕ, ਪਾਰਥੀਅਨ, ਮਹਿਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ (1050 ਤੋਂ 1070), ਮੁਹੰਮਦ ਗੌਰੀ (1191), ਮੰਗੋਲ (1309 ਤੋਂ 1315), ਤੈਮੂਰ ਲੰਗ (1398), ਬਾਬਰ (1525), ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ (1739) ਅਤੇ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ (1748 ਤੋਂ 1767) ਸਭ ਖ਼ੈਬਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ਹੀ ਆਏ। ਹਰ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਨੀ ਮਾਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਰੱਜਿਆ ਪੁੱਜਿਆ ਇਲਾਕਾ ਇਹੋ ਸੀ। ਹਮਲਾਵਰ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਜੰਗੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਅਖੀਰ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਅਤੇ ਜਮਰੌਦ ਦੇ ਕਿਲਿਆਂ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਜਮਾ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਖਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜ ਬਿਠਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਖਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜ ਨੇ 1834 ਵਿੱਚ ਖ਼ੈਬਰ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲਵਾ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਵਰਨਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਖ਼ੈਬਰ ਇੱਕ ਯਹੂਦੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਲਾ। ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੂਬਾ ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੂਨਖਵਾ ਦੇ ਸਫ਼ੈਦ ਕੋਹ ਪਰਬਤਾਂ ਵਿੱਚ 3,510 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ’ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕੁੱਲ ਚੌੜਾਈ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਮੌਸਮ ਠੰਢਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਬਰਸਾਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਰਾਣੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਰਾਹ (ਸਿਲਕ ਰੂਟ) ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲਾਂਘਾ ਸੀ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨਤਮ ਦੱਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ’ਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਕ ਇਹ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦਰਮਿਆਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਰਸਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅਰਧ-ਖ਼ੁਦਮੁਖਤਾਰ ਪਸ਼ਤੂਨ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰ ਫਾਟਾ (ਫੈਡਰਲੀ ਐਡਮਿਨਿਸਟਰਡ ਟਰਾਈਬਲ ਏਰੀਆ) ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਗ਼ੌਰਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਫਾਟਾ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸੇ ਵਰ੍ਹੇ ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੂਨਖਵਾ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਮਲਾਗੋਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਫ਼ਰੀਦੀ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੈ। ਅਫ਼ਰੀਦੀ ਇਸ ਦੱਰੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਲਕੀ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਗੁਜ਼ਰਨ ਵਾਲੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਟੈਕਸ ਵਸੂਲਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਸਮਝਦਿਆਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ 1925 ਵਿੱਚ ਜਮਰੌਦ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਲੰਡੀ ਕੋਤਲ ਤਕ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਲਾਈਨ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਦਾ ਬਿਹਤਰੀਨ ਨਮੂਨਾ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਫ਼ਗਾਨ ਸੰਕਟ ਵੇਲੇ ਇਸ ਦੱਰੇ ਦਾ ਨਾਮ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਰੂਸ ਨੇ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ’ਤੇ 1979 ਵਿੱਚ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਰਸਤੇ ਰਾਹੀਂ ਗੋਲੀ ਸਿੱਕਾ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ 2001 ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਅਤੇ ਅਲ-ਕਾਇਦਾ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਨਾਟੋ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਰੀ ਰਸਦ ਅਤੇ ਤੇਲ ਇਸੇ ਰਸਤੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਸੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇਸ ਸਹੂਲਤ ਬਦਲੇ ਹਰ ਸਾਲ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਕਰੋੜਾਂ ਡਾਲਰ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਫ਼ਲਿਆਂ ’ਤੇ ਹਮਲੇ ਕਰਕੇ ਅਨੇਕਾਂ ਵਾਰ ਸੈਂਕੜੇ ਟਰੱਕ ਸਾੜੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਅਫ਼ਰੀਦੀ ਕਬੀਲੇ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਮੋਟਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਵੇਲੇ ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ ਨਕਲੀ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਸੈਂਕੜੇ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਲਈ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਥਿਆਰ ਜਿਵੇਂ ਏ.ਕੇ. 47, ਊਜ਼ੀ ਮਸ਼ੀਨਗੰਨ, ਐੱਮ 16, ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਾਅਰਕੇ ਦਾ ਪਿਸਤੌਲ-ਰਿਵਾਲਵਰ ਆਦਿ ਦੀ ਬੇਹੱਦ ਸਟੀਕ, ਕਾਰਗਰ, ਹੂ-ਬ-ਹੂ ਨਕਲ ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਹੀ ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕਰ ਕੇ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਘਰੇਲੂ ਉਦਯੋਗ ਬਿਲਕੁਲ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਫਾਟਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਟੈਕਸ ਵੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਮਾਅਰਕੇ ਅਤੇ ਬੋਰ ਦੀਆਂ ਰਾਈਫਲਾਂ, ਬੰਦੂਕਾਂ, ਗੋਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਰਤੂਸਾਂ ਨਾਲ ਦੁਕਾਨਾਂ ਭਰੀਆਂ ਪਈਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਘਰੇਲੂ ਉਦਯੋਗ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਫ਼ੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਅਫ਼ਗਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਈਆਂ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਹੀ ਕੀਤਾ। ਪਹਿਲੀ ਆਲਮੀ ਜੰਗ ਸਮੇਂ ਸੂਬਾ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ ਭਰਤੀ ਕੀਤੇ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਦੱਰੇ ਦੇ ਬਣੇ ਹਥਿਆਰ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਡਰ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਅੱਖੜ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫ਼ੌਜੀ ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਈਫਲਾਂ ਲੈ ਕੇ ਭੱਜ ਜਾਣਗੇ। ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਸਦੀਆਂ ਤਕ ਰੂਸ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦਰਮਿਆਨ ਝਗੜੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀਆਂ ਨਕਲਾਂ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੂਸੀ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਲਈ ਇੱਥੋਂ ਲੱਖਾਂ ਅਸਲਾਟਾਂ ਬਣ ਕੇ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਇਹ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਜ਼ਰੀਆ ਬਣ ਗਿਆ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਲਾਇਸੈਂਸ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਬੰਦਾ ਜਿੰਨੇ ਚਾਹੇ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲਾ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਅਤੇ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਸੈਮੀ-ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਲਈ ਲਾਇਸੈਂਸ ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਏ.ਕੇ. 47 ਵੀ ਕਾਨੂੰਨਨ ਖ਼ਰੀਦੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਇਸ ਭਾਰੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ ਹੀ ਪੂਰੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ ਵਿੱਚ ਅਸਲੇ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਜਾਂ ਫੈਕਟਰੀ ਖੋਲ੍ਹਣੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਸਾਨ ਹੈ। ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਪਰਮਿਟ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਟੈਕਸ ਵੀ ਨਾਂ-ਮਾਤਰ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਵੀ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਕੰਟਰੋਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ ਦੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲਾਇਸੈਂਸ ਧਾਰਕਾਂ, ਤਾਲਿਬਾਨ, ਕਬੀਲਿਆਂ ਅਤੇ ਗੁੰਡਾ ਗਰੋਹਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਵਿਕਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੰਡਮ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਹਿੱਸੇ ਜਿਵੇਂ ਧੁਰਾ, ਕਮਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਕਰੈਂਕ ਸ਼ਾਫਟ ਆਦਿ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ; ਪਰ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨਾਂ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ ਇੰਜਣਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਬੇਹੱਦ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੋਲ ਸਟੀਲ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਪਾਲਿਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਟੋ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਚੱਲੇ ਹੋਏ ਕਾਰਤੂਸਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਭਰ ਕੇ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਥਿਆਰ ਗਾਹਕ ਦੀ ਪਸੰਦ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬੇਹੱਦ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਕਾਰਗਰ ਜਾਂ ਚਾਲੂ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਮਰੀਕੀ, ਇੰਗਲਿਸ਼, ਰੂਸੀ, ਜਰਮਨ, ਇਤਾਲਵੀ, ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀਆਂ ਨਕਲਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਰੀਗਰ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਏ.ਕੇ. 47 ਅਤੇ ਰਿਵਾਲਵਰ-ਪਿਸਤੌਲ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਪੂਰੇ ਮਾਹਰ ਹਨ। ਹਥਿਆਰ ’ਤੇ ਮਾਅਰਕਾ ਲਾਉਣ ਲੱਗਿਆਂ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਹੁਤ ਫ਼ਰਕ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਕਿ ਇਹ ਦੱਰਾ ਖ਼ੈਬਰ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਵੀ ਬਰਾਂਡ ਨਾਮ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਬੁਫੈਲੋ, ਡਾਇਮੰਡ, ਡਬਲ ਡਰੈਗਨ, ਡਬਲ ਸਟਾਰ, ਗੁੱਡਲੱਕ, ਗੋਰੀਲਾ ਅਤੇ ਟਾਈਗਰ ਆਦਿ। ਸਾਕਿਬ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਰਾਂਡ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅਤਿਵਾਦ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤੇ ਹਥਿਆਰ ਦੱਰੇ ਦੇ ਹੀ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਜ਼ੋਰ ਲਗਾ ਲਵੇ, ਜਦ ਤਕ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੂਨਖ਼ਵਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਇਹ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਧਦਾ ਫੁੱਲਦਾ ਹੀ ਰਹੇਗਾ।

ਏ ਪੰਜਾਬ ਆ ਸੱਜਣ ਜੀ

ਏ ਪੰਜਾਬ ਆ ਸੱਜਣ ਜੀ

ਹੱਸ ਕੇ ਮਿਲੇਗਾ ਤਾਂ ਸਿਰ ਤੇ ਚੱਕਣਗੇ
ਜੇ ਘੂਰ ਵੱਟੇਗਾ ਤਾਂ ਗੋਡਿਆਂ ਥੱਲੇ ਰੱਖਣਗੇ
ਏ ਪੰਜਾਬ ਏ ਸੱਜਣ ਜੀ ਏ ਅੱਜ ਕਲ ਚ ਨੀ ਵੱਸਿਆ ਏ ਤਾਂ ਲੱਖਾਂ ਕਰੋੜਾਂ ਸਦੀਆਂ ਤੋ ਵਸਦਾ ਉਜੜਦਾ ਆ ਰਿਆ ਏ
3300-1300 BCE: ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਸਭਿਅਤਾ ਏਥੇ ਵਸੀ
2600–1900 BCE: ਹੜੱਪਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੇ ਪੈਰ ਪਸਾਰੇ
1500–1000 BCE: ਵੈਦਿਕ ਸਭਿਅਤਾ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋਈ
599 BCE: ਜੈਨ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋਇਆ
567–487 ਤੇ400 BCE:
550–600 BCE: ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਨੇ ਪੈਰ ਪਸਾਰੇ
550–515 BCE: ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਫ਼ਾਰਸੀ ਹਮਲੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ
326 BCE: ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਪਰ ਅੱਗੋਂ ਪੋਰਸ ਨੇ ਮੂੰਹ ਤੋੜਵੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤੇ
322–185 BCE: ਚਾਣਕਿਆ ਦੁਆਰਾ ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਪਾਰਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਮੌਰਿਆ ਸਾਮਰਾਜ ਵਸਾਉਣ ਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ
45–180 CE: ਕੁਸ਼ਾਨ ਸਾਮਰਾਜ ਵਸਿਆ
200–400 CE: ਭਾਰਤ-ਸਿਥੀਅਨ ਆਬਾਦ ਹੋਇਆ
320–550: ਗੁਪਤਾ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਪੈਰ ਪਸਾਰੇ
500: ਵ੍ਹਾਈਟ ਹੁਨ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ
510–650: ਹਰਸ਼ਾ ਵਰਧਨ ਦਾ ਯੁੱਗ ਹੋਇਆ
770-810: ਪਾਲਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀਆਂ ਜੜਾਂ ਲੱਗੀਆਂ
647–1192: ਰਾਜਪੂਤ ਸਮਰਾਜ ਫੈਲਿਆ
711–713: ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਕਾਸਿਮ, ਅਰਬ ਦੇ ਜਨਰਲ, ਉਮੱਯਦ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਲਈ ਸਿੰਧ ਦਰਿਆ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਿੰਧ ਅਤੇ ਮੁਲਤਾਨ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਗਏ
713-1300 : ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ (ਤੁਰਕੀ ਸਾਮਰਾਜ) ਦਾ ਆਗਾਜ਼ ਹੋਇਆ
1206-1290 : ਮੁਹੰਮਦ ਗੌਰੀ ਵਲੋਂ ਮਮਲਕ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ
1290-1320 : ਜਲਾਲ ਦੀਨ ਉਦ ਫਿਰੁਜ਼ ਖਿਲਜੀ ਵਲੋਂ ਖਿਲਜੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ
1320-1413 : ਗਿਆਸੂਦੀਨ ਤੁਗਲਕ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਤੁਗਲਕ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਵੱਸਿਆ
1414-1451 : ਖ਼ਿਜ਼ਰ ਖਾਨ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਸੱਯਦ ਘਰਾਣੇ ਕੀਤੇ ਗਏ
1451-1526 : ਬਹਲੂਲ ਖਾਨ ਲੋਧੀ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਲੋਧੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਵੱਸਿਆ
1526-1707 : ਮੁਗਲ ਦੇ ਰਾਜ ਕਾਨੂੰਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ
1526-1530 : ਜ਼ਾਹੀਰੁੱਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਬਾਬਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ
1530-1540 : ਨਾਸਿਰੁੱਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਚ ਪੈਰ ਪਸਾਰੇ
1540-1545 : ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ
1545-1554 : ਇਸਲਾਮ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਨੇ ਧਾਕ ਜਮਾਈ
1555-1555 : ਨਾਸਿਰੁੱਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ ਫੇਰ ਰਾਜ ਕੀਤਾ
1556-1556 : ਹੇਮ ਚੰਦਰ ਵਿਕਰਮਾਦਿਤਿਆ ਦਾ ਰਾਜ ਰਿਆ
1556-1605 : ਜਲਾਲੂਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਅਕਬਰ ਦੀ ਚੜ੍ਹਤ ਰਹੀ
1605-1627 : ਨੂਰੁੱਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ
1627-1658 : ਸ਼ਾਹਾਬੁੱਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ ਨੇ ਸਿੱਕਾ ਜਮਾਇਆ
1658-1707 : ਮੋਹੀਊਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਆਲਮਗੀਰ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ
1707 : ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਖਾਲਸੇ ਨੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੀਤਾ
1469-1539 : ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਆਗਾਜ਼ ਹੋਇਆ, ਜਗਤ ਗੁਰ ਬਾਬੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ
1539-1675 : 8 ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਚੱਲਿਆ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਤਕ
1675-1708 : ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ
1708-1715 : ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਜਿੱਤਿਆ
1716-1759 : ਮੁਗਲ ਗਵਰਨਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਿੱਖ
1739 : ਮੁਗਲ ਦੇ ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਹਮਲੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ
1748-1769 : ਅਹਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁੱਰਾਨੀ ਦੇ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਨੇੜੇ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਚ ਦੁੱਰਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੌਰਾਨ
1757 ਗੋਹਲਵੜ ਦੀ ਲੜਾਈ
1761 : ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਲੜਾਈ
1761 : ਸਿਆਲਕੋਟ ਦੀ ਲੜਾਈ
1761 : ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਦੀ ਲੜਾਈ
1763 ; ਸਿਆਲਕੋਟ ਦੀ ਲੜਾਈ
ਲੜਾਈਆਂ ਲੜੀਆਂ
1762 : 2 ਸਿੱਖ ਘੱਲੂਘਾਰੇ
ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੇ 6 ਹਮਲੇ ਤੱਕ ਹੋਏ
1764-1799 : ਅਫਗਾਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲ ਵਿਚਕਾਰ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਲੜਾਈ ਹੋਈ
1799-1839 : ਪੰਜਾਬ 'ਤੇ ਨਿਯਮ ਸਿੱਖ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (1780 ਦਾ ਜਨਮ, ਤਾਜ 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1801, 1839 ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ)
ਖੜਕ ਸਿੰਘ (1801-1840)
ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ. ਨੌ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ (1821-1840)
ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੋਤੇ .ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ (1807-1843)
ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ .ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ (1838 ਦਾ ਜਨਮ, 1843 ਤਾਜ, 1893 ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ)
1849 : ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ-ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਮਿਲਾਇਆ
1845-49 ; ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਅੰਗਰੇਜ਼-ਸਿੱਖ ਯੁੱਧ ਬਾਅਦ
1849-1947 ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਰਾਜ ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ
1911 ਕਲਕੱਤਾ ਭਾਰਤੀ ਸਾਮਰਾਜ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਨਵੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਬਣੇ
1947 : ਦੀ ਵੰਡ ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੇ 2 ਹਿੱਸੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ
1984 ਨੂੰ ਇਹ ਫੇਰ ਲਹੂ ਲੁਹਾਨ ਹੋਇਆ
ਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਖੂਨ ਖਰਾਬਾ ਜਾਰੀ ਐ

ਇਹ ਕਦੇ ਮੂਧੇ ਮੂੰਹ ਡਿੱਗਿਆ
ਕਦੇ ਗੋਡਿਆਂ ਭਾਰ ਹੋਇਆ
ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਗੁਰਾਂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਸਦਕਾ ਧੌਣ ਉੱਚੀ ਕਰਕੇ ਜੀਵਿਆ
ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਇਹਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਦੀਆਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਚਾਲਾਂ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ,
ਪਰ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਏ ਸੱਜਣਾ
ਇਹ ਕਿਰਪਾਨ ਨਾਲ ਭੋਗ ਲਾ ਕੇ ਭੁੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵੰਡਣਾ ਵੀ ਜਾਣਦਾ
ਤੇ ਸਿਰ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਆਏ ਨੂੰ ਓਸੇ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਨਾਲ ਵੈਰੀ ਦਾ ਸਿਰ ਝੱਟਕਾਉਣਾ ਵੀ ਜਾਣਦਾ
ਜਦੋ ਆਉਣਾ ਹੋਇਆ ਹੱਸ ਕੇ ਆਈਂ
ਇਹ ਬਾਹਾਂ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਹਿੱਕ ਨਾਲ ਲਾ ਲਉਗਾ
ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਕੌੜੀ ਅੱਖ ਨਾਲ ਤੱਕ ਨਾ ਲਵੀਂ
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਆਵਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਵੀ ਗਵਾ ਬੈਠੇਂਗਾ
ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ

ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗਾਥਾ

ਅਨੇਕਾਂ ਸਲਤਨਤਾਂ ਦਾ ਉਭਾਰ ਤੇ ਪਤਨ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ

ਗੁਰਭਿੰਦਰ ਗੁਰੀ 

ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਸੱਤ ਵਾਰ ਉੱਜੜੀ ਤੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਆਬਾਦ ਹੋਈ। ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਕੋਲ ਇੰਦਰਪਤ ਪਿੰਡ ਸੀ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ ਸੀ।
ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ ਦੀ ਨੀਂਹ 'ਤੇ ਮੁਗ਼ਲ ਸ਼ਾਸਕ ਹਮਾਂਯੂੰ ਨੇ ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਇਆ। ਇੱਥੇ ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਬੂਤ ਅੱਜ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ 737 ਈ: ਵਿਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਰਾਜ ਤੱਕ ਦਿੱਲੀ ਸੱਤ ਵਾਰ ਉੱਜੜੀ ਤੇ ਵਸੀ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਥੇ ਸੱਤ ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਾਏ। ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨਾਦਰਸ਼ਾਹ, ਤੈਮੂਰ ਲੰਗ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਭਾਰੀ ਕਤਲੇਆਮ ਕਰਕੇ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ।
ਰਾਜਾ ਅਨੰਗਪਾਲ ਨੇ ਤੋਮਰ ਵਸਾਇਆ। ਇੱਥੇ ਦਿੱਲੀ ਨਾਂਅ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਮਗਰੋਂ ਉਸ 'ਤੇ ਰਾਜਾ ਨੇ ਲਾਲਕੋਟ ਨਗਰੀ ਵਸਾਈ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਦਿੱਲੀ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂਅ ਹੀ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਖੋਜਣ 'ਤੇ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਮਾਂਯੂੰ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਸ ਨੀਂਹ 'ਤੇ ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਵਸਾਇਆ। 1180 ਵਿਚ ਚੌਹਾਨ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਰਾਜ ਤੀਜੇ ਨੇ ਕਿਲ੍ਹਾ ਰਾਏ ਪਥੋਰਾ ਬਣਾਇਆ। ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਇਕ ਕਸਬਾ ਵਸਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ 18 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਉੱਚੀਆਂ, 6 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਚੌੜੀਆਂ ਸਨ। ਪਰ ਮੁਹੰਮਦ ਗੌਰੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਤੁਰਕਾਂ ਦਾ ਦਾਖਲਾ ਹੋ ਗਿਆ।
ਦੂਸਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਮਹਿਰੋਲੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੁਤਬਦੀਨ ਨੇ ਵਸਾਇਆ। ਮੁਹੰਮਦ ਗੌਰੀ ਦੇ ਲੜਕੇ ਸਾਬੂਦੀਨ ਨੇ ਰਾਜ ਗੱਦੀ ਸਾਂਭਣ ਮਗਰੋਂ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਪਾਤਰ ਸੈਨਾਪਤੀ ਕੁਤਬਦੀਨ ਨੂੰ ਕਮਾਨ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ। ਕੁਤਬਦੀਨ ਨੇ 1206 ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਕੁਤਬ ਮਹਰੋਲੀ ਵਸਾਈ। ਇਹ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਮਗਰੋਂ ਕੁਤਬਦੀਨ ਮਹਰੋਲੀ ਦੀ ਘੋੜੇ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਕੇ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਈ ਇਲਤੂਮਿਸ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨ ਬਣ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਲੜਕੀ ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸ਼ਾਸਕ ਬਣੀ।
ਤੀਜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸਿਰੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਿਲਜੀ ਨੇ ਵਸਾਇਆ। ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨ ਮਗਰੋਂ ਕੁਤਬ ਦੀ ਸਲਤਨਤ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ। 1296 ਵਿਚ ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਿਲਜੀ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬੈਠਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਸੋਨਾ ਲੁਟਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਮੰਗੋਲ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੇ ਜਦੋਂ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਉਦੋਂ ਖਿਲਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰਕੇ ਕੰਧਾਂ ਵਿਚ ਚਿਣਵਾ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਇਸ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਨਾਂਅ ਸਿਰੀ ਕਿਲ੍ਹਾ ਪਿਆ। ਖਿਲਜੀ ਨੇ ਰੈਵੇਨਿਊ ਸਿਸਟਮ ਬਣਾਇਆ। ਫੌਜ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ 'ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਸੀ। ਹਸਪਤਾਲ ਵੀ ਬਣਾਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਲੋਕ ਸਿਰੀ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਲਈ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਸਨ। ਇਹ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ।
ਚੌਥੀ ਵਾਰੀ ਦਿੱਲੀ ਸ਼ਹਿਰ ਤੁਗਲਕਬਾਦ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗਿਆਸੂਦੀਨ ਤੁਗਲਕ ਨੇ ਵਸਾਇਆ। ਖਿਲਜੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਏ ਤਾਂ 1320 ਈ: ਵਿਚ ਤੁਗਲਕ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਆ ਵਸੇ। ਗਿਆਸੂਦੀਨ ਤੁਗਲਕ ਨੇ ਤੁਗਲਕਬਾਦ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਗਿਆਸਪੁਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਾਇਆ। ਇਹ ਚੌਥਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਇਹ ਦੌਰ ਤੁਗਲਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੂਫੀ ਨਿਜ਼ਾਮੂਦੀਨ ਔਲੀਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਗਿਰਦ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ। ਔਲੀਆ ਤਾਂ ਮਹਿਬੂਬ-ਏ-ਇਲਾਹੀ ਕਹਾਏ। ਉਥੇ, ਖੁਸਰੋ ਬ੍ਰਿਜਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਅਰਬੀ-ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿਚ ਪਰੋ ਕੇ ਹਿੰਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਨੂੰ ਰੰਗਦੇ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਗ ਲਿਖੇ। ਸਿਤਾਰ ਅਤੇ ਤਬਲੇ ਵਰਗੇ ਸਾਜ਼ ਬਣਾਏ। ਦਿਲਚਸਪ ਪਹੇਲੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸੁਖਨ ਲਿਖੇ। ਔਲੀਆ ਨੇ ਤੁਗਲਕ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਸੱਤ ਅਤੇ ਖੁਸਰੋ ਨੇ ਪੰਜ ਸੁਲਤਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ।
ਪੰਜਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਫਿਰੋਜ਼ਸ਼ਾਹ ਕੋਟਲਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਫਿਰੋਜ਼ਸ਼ਾਹ ਤੁਗਲਕ ਨੇ ਵਸਾਇਆ। ਗਿਆਸੂਦੀਨ ਤੁਗਲਕ ਮਗਰੋਂ ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਤੁਗਲਕ ਸੁਲਤਾਨ ਬਣਿਆ। ਉਹ ਰਾਜਧਾਨੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦਿਨ ਦੌਲਤਾਬਾਦ ਲੈ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ਮੁੜ ਦਿੱਲੀ ਆਇਆ। ਉਸ ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਦੇ ਚਾਚਾ ਸੁਲਤਾਨ ਫਿਰੋਜ਼ਸ਼ਾਹ ਤੁਗਲਕ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬੈਠਿਆ।

ਫਿਰੋਜ਼ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਯਮੁਨਾ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਕੋਟਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਾਇਆ। ਇੱਥੇ 18 ਪਿੰਡ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ 30 ਮਹਿਲ ਬਣਾਏ। ਕੁਤਬ ਮੀਨਾਰ ਨੂੰ ਦਰੁਸਤ ਕਰਵਾਇਆ। ਪੰਜ ਨਹਿਰਾਂ ਬਣਾਈਆਂ। 1388 ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ।
ਤੈਮੂਰ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਦਿਨ, ਤਿੰਨ ਰਾਤਾਂ ਤੱਕ ਲੁੱਟਿਆ। ਤੈਮੂਰ ਲੰਗ ਨੇ 1398 ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਤਿੰਨ ਦਿਨ, ਤਿੰਨ ਰਾਤ ਤੱਕ ਲੁੱਟ-ਖੋਹ ਹੋਈ। ਫਿਰੋਜ਼ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਖੰਡਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਪਰ ਤੈਮੂਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਕਤ ਨਹੀਂ ਟਿਕ ਸਕਿਆ। ਲੋਧੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਖੇੜ ਦਿੱਤਾ। ਬਹਿਲੋਲ ਅਤੇ ਸਿਕੰਦਰ ਮਗਰੋਂ ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਵਸਾਇਆ ਅਤੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਬਣਾਇਆ। ਪਰ ਸ਼ਹਿਰ ਫਿਰੋਜ਼ਬਾਦ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦਾ ਹੀ ਰਿਹਾ।
ਛੇਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਨ ਪਨਾਹ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਮਾਂਯੂੰ ਨੇ ਵਸਾਇਆ। ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਨੂੰ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਬਾਬਰ ਨੇ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਲੋਧੀ ਜੰਗ ਵਿਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਬਰ ਅੱਗੇ ਵਧ ਗਿਆ ਪਰ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਉਥੇ ਜੰਮੇ ਰਹੇ। ਬਾਬਰ ਨੇ ਆਗਰਾ ਨੂੰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਇਆ ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਮਗਰੋਂ ਹਮਾਂਯੂੰ ਦਿੱਲੀ ਆ ਗਿਆ। ਪੁਰਾਣੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਹਮਾਂਯੂੰ ਨੇ ਦੀਨ ਪਨਾਹ ਨਾਂਅ ਦਿੱਤਾ। 1539 ਵਿਚ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਨੇ ਹਮਾਂਯੂੰ ਨੂੰ ਜੰਗ ਵਿਚ ਹਰਾ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ੇਰਗੜ੍ਹ ਦਾ ਨਾਂਅ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਤੱਕ ਸੜਕ ਉਸ ਨੇ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਜਿਹੜੀ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਗ੍ਰੈਂਡ ਟਰੰਕ ਰੋਡ ਸੱਦੀ ਗਈ। ਰੁਪਇਆ ਵੀ ਸੂਰੀ ਨੇ ਹੀ ਚਲਾਇਆ ਸੀ।
ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਦੀ 1545 ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। 1555 ਵਿਚ ਹਮਾਂਯੂੰ ਫਿਰ ਦਿੱਲੀ ਆਇਆ। ਸ਼ੇਰਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਫਿਰ ਦੀਨ ਪਨਾਹ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਸੱਤ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਹਮਾਂਯੂੰ ਦੇ ਲੜਕੇ ਅਕਬਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਆਗਰਾ ਬਣਾਈ। ਜਹਾਂਗੀਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਆਗਰਾ ਹੀ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਹੀ। ਪਰ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਰੁਖ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਯਮੁਨਾ ਕਿਨਾਰੇ ਸ਼ਾਹਜਹਾਨਬਾਦ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਇਹ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਸੱਤਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 1683 ਵਿਚ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਇਆ। 46 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਤਖ਼ਤ-ਏ-ਤਾਊਸ ਬਣਾਇਆ। ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ ਤੇ ਤਾਜ ਮਹੱਲ ਵਰਗੀਆਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਬਣਾਈਆਂ। ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਵਸਿਆ। ਮੀਨਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣਿਆ।
1739 ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ
ਮੁਗ਼ਲ ਸ਼ਾਸਕ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਈਰਾਨ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਦਿੱਲੀ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਬੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਉਦੋਂ ਮਚੀ ਹਾਹਾਕਾਰ ਦੌਰਾਨ 32,000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਤੇ ਉਹ ਤਖ਼ਤ-ਏ-ਤਾਊਸ ਵੀ ਲੁੱਟ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋ ਗਈ। ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਡੇਰੇ ਲਾ ਲਏ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਟੇਢੇ ਢੰਗ ਰਾਹੀਂ ਵਪਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਰਾਜ-ਭਾਗ ਨੂੰ ਜੱਫਾ ਮਾਰ ਲਿਆ। ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਲੀ ਪਹੁੰਚੇ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਦਿਨੋ-ਦਿਨ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੇ ਗਏ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਸਿਮਟਦੇ ਗਏ। 1803 ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆ ਗਈ। 1857 ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਿਚ ਆਖਰੀ ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਾਫਰ ਨੂੰ ਨੇਤਾ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ 'ਗਾਜੀਆਂ ਮੇਂ ਬੂ ਰਹੇਗੀ ਜਦੋ ਤਲਕ ਈਮਾਨ ਕੀ, ਤਖ਼ਤੇ ਲੰਡਨ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗੀ ਤੇਗ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਕੀ', ਪਰ ਜ਼ਫਰ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕਿਆਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਨਾਦਰਸ਼ਾਹ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਖੂਬ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ। ਜ਼ਫਰ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਰੰਗੂਨ ਲੈ ਗਏ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਹੀ ਦਫ਼ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
1911 ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਸਣ ਦਾ ਮੁੜ ਦੌਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਨਾਂਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਬਰਾੜੀ ਵਿਚ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਇੰਤਜਾਮ ਦੌਰਾਨ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰੁਕਣ, ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਰਾੜੀ ਵਿਚ ਅਸਥਾਈ ਸ਼ਹਿਰ ਵਸ ਗਿਆ। ਇਸ ਦਿਨ ਪੂਰੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਦੀਵਾਲੀ ਵਰਗਾ ਮਾਹੌਲ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਭਾਵ ਦਿੱਲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਜਗਮਗਾ ਉੱਠੀ। ਜਾਰਜ ਪੰਚਮ ਅਤੇ ਕੁਈਨ ਮੈਰੀ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਤੋਂ ਲੰਘੀ। ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਹੀ ਜਾਰਜ ਪੰਚਮ ਨੇ 1911 ਵਿਚ ਕਲਕੱਤਾ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸੀ ਰਾਜਿਆਂ ਤੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ-ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਐਡਵਿਨ ਲੋਟੀਆਂਸ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ, ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ, ਇਸ ਨੂੰ 29,000 ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਹੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਗਰਾ, ਭਰਤਪੁਰ, ਧੌਲਪੁਰ ਤੋਂ ਸਪੈਸ਼ਲ ਪੱਥਰ ਮੰਗਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਪੱਥਰ ਦੀ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਲਈ ਵੱਖਰੀਆਂ ਰੇਲ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਛਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਹਰਬਟ ਬੇਕਰ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਬਣਾਇਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦਿੱਲੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਧੱਕਾ ਹੀ ਧੱਕਾ

ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਧੱਕਾ ਹੀ ਧੱਕਾ

ਆਗਰਾ-ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਕਾਬਲ ਕੰਧਾਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ, ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਘਾਟੀਆਂ ਤੇ ਸਿੰਧ ਦੀ ਹਿੱਕ ਤਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੰਜਾਬ, ਕੇਂਦਰੀ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀਆਂ ਬੇਈਮਾਨੀਆਂ ਕਰਕੇ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਕੋਲ ਠੋਸ ਨੀਤੀਆਂ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪੰਜਾਬ ਚੰਦ ਜਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤਕ ਸੀਮਤ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਬੇਈਮਾਨ ਕੇਂਦਰੀ ਨੇਤਾਵਾਂ, ਪੰਜਾਬੀ ਹਿੰਦੂ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਤੀ ਬੇਵਫਾਈ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਹਿੰਦੂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀ ਫਿਰਕਾ ਪ੍ਰਸਤੀ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਧੱਕੇ-ਤੇ-ਧੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਧੱਕਿਆਂ ਦੀ ਦਾਸਤਾਂ ਬਹੁਤ ਲੰਮੇਰੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਤੇ ਫਿਰਕਾ ਪ੍ਰਸਤ ਮਹਾਸ਼ਾ ਅਖਬਾਰਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਰੋਧੀ ਆਪਣਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਓੱਥੇ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਲਾਲਸਾਵਾਂ, ਪਰਵਾਰਵਾਦ, ਦੂਰ-ਅੰਦੇਸ਼ੀ ਦੀ ਘਾਟ, ਆਪਸੀ ਖਿਚੋਤਾਣ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਹੱਕੀ ਮੰਗ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਾ ਸਕੇ। ਕੇਂਦਰੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਝੂਠੇ ਲਾਰੇ ਲਾ ਕੇ ਸਬਜ਼ ਬਾਗ ਹੀ ਦਿਖਾਏ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਬਾਕੀ ਰਾਜਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਸੁਹਿਰਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਹੱਕੀ ਮੰਗਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਉੱਠੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਰਾਜਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਜਾਂ ਦੇਸ ਦੇ ਟੁੱਕੜੇ ਟੁਕੜੇ ਹੋਣ ਦਾ ਰੌਲ਼ਾ ਪਾ ਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਾਇਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਲੂੰਬੜ ਚਾਲਾਂ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਪੰਜਾਬ ਅੱਜ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾ ਦਾ ਮੁਹਥਾਜ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਲਗ-ਪਗ ਸਾਰੀਆਂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛੱਪਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸਤਲੁਜ-ਯਮਨਾ ਲਿੰਕ ਨਹਿਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਵਿਵਾਦ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਾਦ ਕੀ ਹੈ? ਇਸ ਨਹਿਰ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ? ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਉੱਤੇ ਹੁਣ ਸਖ਼ਤ ਰੁਖ਼ ਕਿਉਂ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ? ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਉ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਨਹਿਰ ਦੇ ਵਿਵਾਦ ਬਾਰੇ…
ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ: ਇਸ ਨਹਿਰ ਦਾ ਮੁੱਢ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ੧੯੬੬ ਵਿੱਚ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬ-ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਪਾਣੀ ਉੱਤੇ ਦਾਅਵਾ ਠੋਕਿਆ। ੧੯੫੫ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇੰਟਰ ਸਟੇਟ ਮੀਟਿੰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਵੀ ਤੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਕੁੱਲ ੧੫. ੮੫ ਮਿਲੀਅਨ ਏਕੜ ਫੀਟ (ਐਮ. ਏ. ਐਫ.) ਪਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਨੂੰ ੮ (ਐਮ. ਏ. ਐਫ.) ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ੭. ੨ (ਐਮ. ਏ. ਐਫ.) ਤੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ੦. ੬੫ (ਐਮ. ਏ ਐਫ.) ਪਾਣੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਸੀ। ਬਸ ਏਥੋਂ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦਾ ਦੁਖਾਂਤ ਅਰੰਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਓਸੇ ਨੂੰ ਹੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਕੱਠ ਪੁੱਤਲੀ ਬਣ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੇ ਮੁੱਦੇ `ਤੇ ਕੋਈ ਸਖਤ ਪੈਂਤੜਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ।
ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੰਡ--- ਵਿਵਾਦ ੧੯੬੬ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਈ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੋਵਾਂ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਿਵਾਦ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਹੈ। ੧੯੭੬ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰI ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ੭. ੨ ਐਮ. ਏ. ਐਫ. ਪਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ੩. ੫ (ਐਮ. ਏ. ਐਫ.) ਹਿੱਸਾ ਹਰਿਆਣਾ ਨੂੰ ਦੇਣ ਲਈ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਬਿਲਕੁਲ ਗੈਰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਰੇਗਿਕਸਤਾਨ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਗਲ਼ੇ ਥੱਲੇ ਕੀਤਾ।
ਐਸ. ਵਾਈ. ਐਲ. ਨਹਿਰ ਦੀ ਯੋਜਨਾ--ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਪਾਣੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸਤਲੁਜ ਨੂੰ ਯਮਨਾ ਨਦੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਨਹਿਰ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ। ਨਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸਤਲੁਜ-ਯਮੁਨਾ ਲਿੰਕ ਨਹਿਰ। ਸਾਲ ੧੯੮੧ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀਨ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਨਹਿਰ ਸਬੰਧੀ ਸਮਝੌਤੇ ਉੱਤੇ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਕੀਤੇ। ਦੇਸ ਭਗਤੀ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦੇਂਦਿਆਂ ਤਤਕਾਲੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਵਾਲਾ ਕੇਸ ਵਾਪਸ ਲੈ ਕੇ ਦਿਨ ਦੀਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਕਹਿਰ ਕਮਾਇਆ ਗਿਆ।
ਨਹਿਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ---- ੮ ਅਪ੍ਰੈਲ, ੧੯੮੨ ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕਪੂਰੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਟੱਕ ਲਾ ਇਸ ਨਹਿਰ ਦੀ ਖ਼ੁਦਾਈ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਨਹਿਰ ਦੀ ਕੁੱਲ ਲੰਬਾਈ ੨੧੪ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ੧੨੨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ੯੨ ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਨਹਿਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਇਸ ਨਹਿਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਜੋ ੧੦ ਫ਼ੀਸਦੀ ਬਾਕੀ ਹੈ, ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਹੈ। ਨਹਿਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਵੀ ਹੋਈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ੧੯੯੦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਉੱਤੇ ਰੋਕ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਨਹਿਰ ਦਾ ਟੱਕ ਲਗਾਇਆ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਨਾਲ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਕਪੂਰੀ ਵਿਖੇ ਮੋਰਚਾ ਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀ ਫਿਰਕਾ ਪ੍ਰਸਤੀ ਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ `ਤੇ ਵੱਖਵਾਦੀ, ਅਤੰਕਵਾਦੀ ਦੇਸ ਦੇ ਟੁਕੜਾ ਹੋ ਜਾਣ ਦਾ ਡਰ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਢਾਈ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਨਹਿਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਫ਼ੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵੀ ਹੋਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਮਲੇ ੧੯੯੬ ਵਿੱਚ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਦਲੀਲ ਸੀ ਕਿ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹਰਿਆਣਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਾਧੂ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ੨੦੦੨ ਤੇ ੨੦੦੪ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਨਹਿਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ੨੦੦੪ ਵਿੱਚ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਫ਼ੈਸਲੇ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਭਖਾ ਦਿੱਤਾ। ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਦਲੇਰਾਨਾ ਕਦਮ ਸੀ ਓੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾ ਰਹੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਇੰਜ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚਵਾਨੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਰੁਪਇਆ ਮੰਨ ਲਿਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਟੱਕ ਲਗਾਉਣ ਵੇਲੇ ਨਾਲ ਸਨ ਫਿਰ ਪਾਣੀ ਨਾ ਦੇਣ ਦੇ ਮਤੇ ਪਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋਸਤੀਆਂ ਪਗਾਉਣ ਲਈ ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਸੁਆਰਥਾਂ ਲਈ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲੋਂ ਪੈਸੇ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਫਿਰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਓ। ਅਜੇਹੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਬਦਲਣ ਲੱਗਿਆਂ ਭੋਰਾ ਸ਼ਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
ਪਾਣੀ ਬਾਰੇ ਸਮਝੌਤਾ ਰੱਦ--- ੧੨ ਜੁਲਾਈ, ੨੦੦੪ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿੱਲ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਸਬੰਧੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਸਮਝੌਤੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਸ ਫ਼ੈਸਲੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਤਤਕਾਲੀਨ ਸਰਕਾਰ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਗਈ। ਮਾਮਲਾ ਅਦਾਲਤੀ ਦਾਅ ਪੇਚ ਵਿੱਚ ਸਾਲ-ਦਰ-ਸਾਲ ਉਲਝਦਾ ਗਿਆ। ੧੫ ਮਾਰਚ, ੨੦੧੬ ਨੂੰ ਮੌਜੂਦਾ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨਹਿਰ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਐਕਵਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ੫੦੦੦ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਸਬੰਧੀ ਡੀ-ਨੋਟੀਫ਼ਿਕੇਸ਼ਨ ਦਾ ਬਿੱਲ ਪਾਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਮਾਲਕਾਨਾ ਹੱਕ ਫਿਰ ਤੋਂ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਬਿੱਲ ਪਾਸ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਐਸ. ਵਾਈ. ਐਲ. ਨਹਿਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਵਧ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਬੱਸ ਨਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ੧੯੧ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਕਮ ਦਾ ਚੈੱਕ ਵੀ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਉਹ ਰਕਮ ਸੀ ਜੋ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨਹਿਰ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਐਕਵਾਇਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਨੋਟ-- ਇਹ ਉਹ ਰਕਮ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਘਟਾ ਪਉਣ ਲਈ ਅੱਜ ਵਾਪਸ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਚਿੜੀਓ ਮਰ ਜਾਓ ਚਿੜੀਓ ਜਿਉ ਪਉ ਵਾਲੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਖੇਡ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟਾ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ [
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਨਹਿਰ ਦੇ ਲਈ ਤਤਕਾਲੀਨ ਰਸੀਵਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਰਸੀਵਰ, ਨਹਿਰ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਕਾਗ਼ਜ਼ਾਤ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲਏ।
ਤਰਾਸਦੀ—
ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਬਰਾਬਰ ਦੀਆਂ ਦੋਸ਼ੀ ਹਨ-
ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ, ਕਾਂਗਰਸ ਤੇ ਬਾਕੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਬਰਾਬਰ ਦੀਆਂ ਦੋਸ਼ੀ ਹਨ। ਅੱਜ ਕਲ੍ਹ ਲਗ-ਪਗ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਹੇਜ਼ ਜਿਤਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਮਨੋ ਕੋਈ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਣਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਸੁਹਿਰਦ ਨਹੀਂ ਜਾਪ ਰਹੀਆਂ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਖੇਡ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ।
ਕੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਸਮੇਂ ਨਹਿਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਲਏ ਗਏ ਸਨ?
ਕੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਟੱਕ ਲਉਣ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਖੜੇ ਸਨ?
ਕੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਆ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦਾ ਕੇਸ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਟ ਵਿਚੋਂ ਵਾਪਸ ਲੈ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਕਹਿਰ ਨਹੀਂ ਕਮਾਇਆ?
ਕੀ ਬਾਕੀ ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਕਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦਿਆਂ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਆਪਣੀ ਅਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤੀ ਹੈ?
ਇਕ ਸਤਰ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਮੁਕਾਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇੱਕ ਵਿਦਵਾਨ ਦਾ ਕਥਨ ਬੜਾ ਭਾਵ ਪੂਰਤ ਹੈ--ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦਾ ਮਸਲਾ: ਬਾਦਲ ਅਤੇ ਕੈਪਟਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਇਪੇਰੀਅਨ ਹੱਕਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ …
ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੇ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਦੁਖਦਾਈ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਵੱਡੀ ਧਿਰ ਇਸ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਜੀਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਬੇਈਮਾਨੀ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ `ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਨ ਦੀ ਜੁਰਅਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਸੋ ਸਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ, ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਠੋਸ ਹੱਲਾਂ ਉੱਪਰ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸੁਹਿਰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
੧੩ ਨਵੰਬਰ ੨੦੧੬ ਦੀ ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਵਿੱਚ ਅੰਕੜਾ ਛਪਿਆ ਹੈ— ਖੇਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ—ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੁੱਲ ੧੨੪੨੩ ਅਬਾਦ ਪਿੰਡਾਂ `ਚ ੧੧੮੦੪ ਪਿੰਡਾਂ `ਚ ਜ਼ਮੀਨ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਖਰਾਬ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਜੋ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੁੱਲ ੧੪੩ ਬਲਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ੧੧੦ ਬਲਾਕਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਤਾਹ ਖਤਮ ਹੋ ਚੁਕੱੀ ਹੈ।
‘ਜਲ ਬਿਨ ਸਾਖ ਕੁਮਲਾਵਤੀ` ਕਿਤਾਬਚੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਤੱਥ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
? ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਸਤਲੁਜ, ਰਾਵੀ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਦਾ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਮੋੜ ਕੇ ਗੈਰ-ਰਾਇਪੇਰੀਅਨ ਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਅਜਿਹੀ ਹੋਰ ਕੋਈ ਵੀ ਮਿਸਾਲ ਪੂਰੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਸਲੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ?
? ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ੩੦੪ ਲੱਖ ਏਕੜ ਫੁੱਟ ਪਾਣੀ ਜਦਕਿ ਗੰਗਾ-ਯਮੁਨਾ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ੪੫੦੦ ਲੱਖ ਏਕੜ ਫੁੱਟ ਪਾਣੀ ਹੈ। ਹਰਿਆਣੇ ਨੂੰ ਗੰਗਾ-ਯਮੁਨਾ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਕਿਉਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ?
? ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘਾਟ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਦਿਨ-ਬ-ਦਿਨ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੁਣ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਦਰਿਆਈ ਪਾਣੀ ਹਰਿਆਣੇ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਕੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਤੋਂ ਨਾ-ਵਾਕਿਫ਼ ਹਨ?
? ਰਾਜਸਥਾਨ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕਥਿਤ ਸਮਝੌਤਾ ਤਾਂ ਸੰਨ ੧੯੫੫ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਲਈ ੧੮, ੫੦੦ ਕਿਉਸਿਕ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ ਦਰਵਾਜੇ ਹਰੀਕੇ ਵਿਖੇ ੧੯੪੯ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਰੱਖ ਲਏ ਗਏ?
? ੧੯੮੯ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਰਾਜਸਥਾਨ ਫੀਡਰ ਦਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਕਾਮ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਨਹਿਰ ਅੱਜ ਤਕ ਵੀ ਬੰਦ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ?
? ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦੁਆਬਾ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ੬੦ ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਉੱਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੱਕ ਬਣਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਬਿਸਤ ਦੁਆਬ ਨਹਿਰ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਸਿਰਫ ੧੪੦੦ ਕਿਉਸਿਕ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਜਿਸ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ਉੱਪਰ ਵੀ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਲਈ ੧੮, ੫੦੦ ਕਿਉਸਿਕ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੀ ਨਹਿਰ ਕਿਉਂ ਕੱਢੀ ਗਈ?
? ਰਾਜਸਥਾਨ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨ ਪੱਥਰ (ਸੰਗਮਰਮਰ ਆਦਿ) ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੂਸਰੇ ਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਪੱਥਰ ਮੁਫਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੂਸਰੇ ਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਕਿਉਂ ਵੰਡੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ?
? ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਦਾ ਰੌਲਾ ਪਾ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਅੱਧਾ ਦਰਿਆਈ ਪਾਣੀ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਲੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਅਧਾਰ ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ?
? ਭਾਖੜਾ ਬਿਆਸ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਛੇ ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ ਇੱਕ ਕਿਉਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ?
? ਜਦੋਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਦਰਿਆਈ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੂਬਿਆਂ ਕੋਲ ਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦਰਿਆਈ ਪਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਕੇਂਦਰ ਕੋਲ ਕਿਉਂ ਹੈ?
? ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਸਾਇਣ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਜਹਿਰੀਲੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਬਦਲ ਵੱਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ?
? ਜਦੋਂ ਝੋਨਾ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਵੱਡੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਵਿਗਾੜਾਂ ਦੇ ਆਸਾਰ ਸਾਫ ਨਜਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਝੋਨਾ ਲਾਉਣ ਹੀ ਕਿਉਂ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ?
ਅੱਜ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਣ, ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋਰ ਪਾਉਣ।
ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਅਰਬਾਂ ਰੁਪਇਆਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਪਾਈ ਮਿਲੇ ਬਾਹਰਲਿਆਂ ਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਲੁਟਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਅੱਜ ਤਕ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਰਾਜਸੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਉਠਾਇਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਗੋਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸੂਬੇ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਦੀਆਂ ਵਿਉਂਤਾਂ ਹੀ ਘੜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਨੀਵਾਂ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੰਜਰ ਹੋ ਰਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਲ਼ਾ ਘੁਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲੂੰਬੜ ਚਾਲਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਅੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜੁਆਨੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਲ਼ਦੀ ਦੇ ਬੁੱਥੇ ਵਿੱਚ ਨਾ ਝੋਕੋ। ਅੱਜ ਦੇ ਨੇਤਾਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਮੁਆਫ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੀਆਂ।
ਪ੍ਰਿੰ: ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਪੰਨਵਾਂ

ਅਕਲਾਂ ਬਾਜੋਂ ਖੂਹ ਖਾਲੀ

ਅਕਲਾਂ ਬਾਜੋਂ ਖੂਹ ਖਾਲੀ

ਬਨਾਸਪਤੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜੀਵ ਜੰਤੂਆਂ ਤੱਕ, ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੁਲਖਾਂ-ਕੌਮਾਂ ਤੱਕ ਇੱਕੋ ਅਸੂਲ ਹੈ ਕਿ ਜਿਉਂਦਾ ਉਹ ਜਿਹੜਾ ਤਗੜਾ। ਜਾਣੀ ਹਰੇਕ ਤਗੜਾ ਮਾੜੇ ਨੂੰ ਦਬ ਜਾਊ ਤੇ ਹਰੇਕ ਮਾੜਾ ਤਗੜੇ ਤੋਂ ਖਾਧਾ ਜਾਊ।ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਟਰੰਟੋ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਖੁਸ਼ਕ ਰਿਹਾ ਤੇ ਹੁਣ ਜਿਹੇ ਆ ਕੇ ਲਗਾਤਾਰ ਮੀਂਹ ਪੈ ਗਏ। ਖੁਸ਼ਕੀ ਦੇ ਮਾਰੇ ਸਾਡੇ ਸਬਜੀਆਂ ਦੇ ਬੂਟੇ ਮਾਰ ਛਾਲਾਂ ਆਏ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਦਾ ਸਕਾ ਪੁੱਤ ਘਾਹ ਵੀ ਲਾਂਗੜ ਕੱਸ ਖੜੋਤਾ। ਇੱਕ ਪਾਸਿਓ ਅਸੀਂ ਗੋਡੀ ਕਰਕੇ ਪਾਸਾ ਪਰਤਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪੌਦੇ ਦੱਬ ਗਏ ਹੁੰਦੇ। ਜਿਹੜੇ ਪਲ ਗਏ ਉਨਾ ਘਾਹ ਨੂੰ ਦੱਬ ਲਿਆ ਜਿਹੜੇ ਛੋਟੇ ਰਹਿ ਗਏ ਘਾਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਬ ਗਿਆ।ਇਉਂ ਈ ਬੰਦਾ! ਜੇ ਚੰਗੀ ਸੰਗਤ ਮਿਲਦੀ ਰਹੇ, ਚੰਗੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਰੰਬਾ ਫਿਰਦਾ ਰਹੇ ਤਾਂ ਵਿਕਾਰ ਦੱਬ ਜਾਂਦੇ ਨਹੀ ਵਿਕਾਰ ਤਾਂ ਦੇਹੀ ਦੇ ਸਕੇ ਪੁੱਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੀਜਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀ ਆਪੇ ਉੱਗ ਆਉਂਦੇ। ਮਨੁੱਖ ਥੋੜਾ ਵੀ ਅਵੇਸਲਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਗਿਆ। ਬੂਟਾ ਦਿੱਸਦਾ ਹੀ ਕੋਈ ਨਹੀ ਬੰਦੇ ਅੰਦਰ। ਭਲਾ ਮਾਣਸ ਜਾਪਦਾ ਬੰਦਾ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀ ਚਲਦਾ ਕਦ ਅਪਣਾ ਖਿੱਦੋ ਉਧੇੜ ਬਹਿੰਦਾ।ਇਉਂ ਹੀ ਜੀਵ ਜੰਤੂਆਂ ਵਿਚ ਹੈ। ਮਾੜਾ ਜੀਵ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇਜ ਦੌੜ ਕੇ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਤਗੜੀ ਮੱਛੀ ਮਾੜੀ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਤਗੜੀ ਉਸ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਇਸ ਨਿਯਮ ਨੂੰ 'ਸਰਵਾਈਵ' ਕਹਿੰਦੇ ਕਿ ਜਿਹੜਾ 'ਸਰਵਾਈਵ' ਕਰ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਵਿਚ ਜਾਨ ਹੋਈ ਉਹ ਬਚ ਜਾਊ ਮਾੜਾ ਦੂਜੇ ਦੇ ਢਿੱਡ ਵਿਚ ਜਾ ਪਊ।ਮਨੁੱਖੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵੀ ਇਉਂ। ਪੱਥਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਬੀਲੇ ਯੁੱਗ ਤੱਕ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਵਿਚ ਜੋਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਉਹ ਦੂਜੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਬ ਲਿਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਮਾਲ ਔਰਤਾਂ ਸਭ ਲੁੱਟ ਲੈਂਦਾ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਉਹ ਯੁੱਗ ਵੀ ਗਿਆ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਕਲ ਦਾ ਯੁੱਗ ਆਇਆ ਜਿਸ ਕੋਲੇ ਅਕਲ ਜਿਆਦਾ ਸੀ ਉਹ ਘੱਟ ਅਕਲ ਵਾਲੇ ਤੇ ਰਾਜ ਕਰ ਗਿਆ। ਅੰਗਰੇਜ ਕੋਲੇ ਅਕਲ ਵਧੇਰੇ ਸੀ ਉਸ ਕਿਥੇ ਸਮੁੰਦਰੋਂ ਪਾਰ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਜਾ ਢਾਹਿਆ ਤੇ ਜਿਉਂ ਕਲਕੱਤੇ ਵੰਨਿਓਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਪੰਜਾਬ ਤੱਕ ਕਬਜੇ ਵਿਚ ਕਰ ਮਾਰਿਆ।ਚਲੋ ਉਹ ਵੀ ਯੁੱਗ ਗਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਕੋਲੇ ਅਕਲ ਵਧੇਰੇ ਆ ਗਈ ਉਸ ਅਕਲ ਨਾਲ ਟੈਕਨੌਲਜੀ ਉਪਰ ਕਬਜਾ ਕਰ ਲਿਆ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਸੂਰਜ ਨਾ ਡੁੱਬਣ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਇੰਗਲੈਂਡ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਤੇ ਹੁਣ ਕੁਝ ਇੱਕ ਮੁਲਖ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਭ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਰਖੇਲਾਂ ਸਮੇਤ ਅਰਬਾਂ ਤੇ ਵਿਚੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ? ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੇ ਰੂਸ ਦੇ ਉਸ ਠੀਕਰੇ ਕਰ ਮਾਰੇ ਉਹ ਕੋਲਡ ਵਾਰ ਦੀ 'ਅੱਗ' ਦਾ ਸੇਕ ਵੀ ਨਾ ਝੱਲ ਸਕਿਆ? ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਘੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵੱਟਣੇ ਚਾਹੜ ਦਿੰਦੀ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਮੁਲਖਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਕੁੱਲ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਮਾਰਕਿਟ ਡਾਵਾਂਡੋਲ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਲੋਕੀਂ ਕੱਢਿਆ ਪੈਸਾ ਵਾਪਸ ਜ੍ਹੇਬੀਂ ਪਾ ਲੈਂਦੇ।ਅਕਲ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਚਲੀ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕਰ ਲੈਂਨੇ। 1947 ਵੇਲੇ ਨਹਿਰੂ-ਜਿਨਾਹ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਵਕੀਲ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਕੋਲੇ? ਤਪੱੜ ਝਾੜ ਸਕੂਲ ਦਾ ਮਾਸ਼ਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ? ਕੋਈ ਅਕਲ ਦਾ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਦਾ ਵੀ ਮੁਕਾਬਲਾ? ਨਤੀਜਾ ਕਿ ਜੰਗਜੂ ਕੌਮ ਤੱਕੜੀ ਤੋਲੂ ਬਣੀਏ ਦੀ ਗੁਲਾਮ। ਉਹ ਅਕਲ ਨਾਲ ਬਿਨਾ ਚੀਚੀ ਨੂੰ ਲਹੂ ਲਾਏ ਵੀ ਪੂਰੇ ਮੁਲਖ ਉਪਰ ਕਬਜਾ ਕਰ ਗਿਆ ਪਰ ਫਾਹੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ...?ਬਾਹਾਂ ਦੇ ਜੋਰ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਘੋੜਿਆਂ ਦੇ ਸੁੰਬਾਂ ਹੇਠ ਰੋਂਦਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਉਮਤ ਨਿਤ ਦਿੱਲੀ ਅੱਗੇ ਠੂਠਾ ਲੈ ਕੇ ਤੁਰੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਕਦੇ ਪਾਣੀ ਦਿਓ, ਕਦੇ ਪੈਸਿਆਂ ਦੇ ਟਰੱਕ, ਕਦੇ ਵਧੇਰੇ ਹੱਕ, ਕਦੇ ਇਨਸਾਫ, ਕਦੇ ਮੁਆਵਜੇ, ਕਦੇ ਖੁਦ ਦੇ ਹੀ ਕਤਲਾਂ ਦੇ ਚ੍ਹੜੇ ਕਰਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੁਆਫੀਆਂ!ਗੁਰੂਆਂ-ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਸੈਕੜੇ ਸਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਘਾਲਣਾਂ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਸਿਆਣੇ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਅਕਲ ਡੇਰਿਆਂ, ਲੀਡਰਾਂ, ਲਾਲਾਂ ਵਾਲਿਆਂ, ਭੋਰਿਆਂ ਵਾਲਿਆਂ, ਸੱਚਖੰਡਾਂ ਵਾਲਿਆਂ, ਬੰਦ ਬੱਤੀਆਂ ਵਾਲਿਆਂ, ਚਿਪਟਿਆਂ, ਢੋਲਕੀਆਂ ਖਾ ਲਈ ਤੇ ਨਤੀਜਾ? ਨਿਆਣੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਰਗ ਲੈਣ ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਖਾਂ ਵੰਨੀ ਦੌੜ ਲਏ ਇਹ ਸਵਰਗ ਲੈਣ ਨੰਗਾਂ ਦੇ ਡੇਰਿਆਂ ਤੇ!ਤੇ ਜੇ ਕੌਮ ਮੇਰੀ ਨੂੰ ਅੱਜ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਅਕਲ ਦੀ ਗੱਲ ਜਾਪਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਕਰਨੇ, ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮੁਲਖ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸ਼ੇਖਚਿੱਲੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਲਖ ਖੜੇ ਕਰਨ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਦਿਖਾ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਕੌਮ ਦੀ ਜੱਗ ਹਸਾਈ ਕਰਨੀ?ਫਿਰ ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਜੁੱਗ ਬਚੀ ਉਹੀ ਕੌਮ ਰਹਿ ਸਕੂ ਜਿਹੜੀ 'ਸਰਵਾਈਵ' ਕਰਨ ਜੋਗ ਹੋਊ ਨਹੀ ਤਾਂ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਕੁਰੰਗ ਰੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੀਆਂ ਅਕਲ ਤੋਂ ਕੰਮ ਨਾ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ੇਖਚਿਲੀ ਵਰਗੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਉਪਰ ਜਿਅਦਾ ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਜਾਦੀਆਂ ਹਨ! ਨਹੀ?ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੱਧੇਵਾਲੀਆ

ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ, ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ 'ਤੇ ਮਾਣ ਕਰੋ

ਪੰਜਾਬ ਵਾਸੀਓ ਆਹ ਸੁਨੇਹਾ ਜਰੂਰੁ ਪੜਨਾ ਜੋ ਆਵਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਨੇ 

ਇਜਰਾਈਲ ਯਹੂਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੀਤੇ ਬੁਧਵਾਰ ਜਦ ਦੁਨੀਆਂ ਨਸਲਵਾਦ ਖਿਲਾਫ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਨੈਲਸਨ ਮੰਡੇਲਾ ਦਾ 100 ਵਾਂ ਜਨਮ ਦਿਨ ਮਨਾ ਰਹੀ ਸੀ ਤਾਂ ਇਜਰਾਈਲ ਸੰਸਦ ਕਨੇਸੇਟ ਇਜਰਾਈਲ ਨੂੰ ਯਹੂਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।ਇਸ ਕਨੂੰਨ ਤਹਿਤ ਇਜਰਾਈਲ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਤਮ ਨਿਰਣੇ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਹਿਬਰੂ ਰਾਜ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੋਵੇਗੀ।ਇਹ ਕਿੰਨੇ ਦੁਖਾਂਤ ਵਾਲੀ ਗਲ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਮ ਯਹੂਦੀਆਂ ਤੋਂ ਕਿੰਨੀ ਪਛੜੀ ਹੈ ਉਹ ਫੈਡਰਲ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਲਈ ਵੀ ਇਕਮੁਠ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ।

ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਇਲਾਕੇ ਉਜਾੜ ਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤ ਇਲਾਕਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਜ ਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਵੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭਾਖੜਾ-ਬਿਆਸ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਬੋਰਡ ਬਣਾ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਡਾਕਾ ਮਾਰਿਆ ਜਿਸ ਲਈ ਸਾਡੀ ਮੁਰਖ ਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਕੌਮੀਅਤਾਂ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ, ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ 'ਤੇ ਮਾਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ, ਉਹ ਕੌਮੀਅਤਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿਹਤ, ਸਿੱਖਿਆ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਸਨਅਤ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੂਜੇ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਪੱਛੜ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਕੈਂਸਰ ,ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜਣੇ ਮਿਲ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉਕਤ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਤੇ ਚਿੰਤਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਫੈਡਰਲ ਭਾਰਤ ਜਮਹੂਰੀ ਪੰਜਾਬ ਵਲ ਨਹੀਂ ਵਧਦੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਮਿਟੀ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸੂਬਾਈ-ਖੇਤਰੀ ਕਨਫ਼ੈਡਰਲ ਰਾਜ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਨਵ-ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਰਾਜਾਂ ਤੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਵੰਡ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਭਵਿਖ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖਮੁਖੀ ਆਸਾਂ, ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਸਬੰਧੀ ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਵਿੱਖ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਸ ਲਈ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਉਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਰਾਹੇ ਪੈਣਾ ਤੇ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਫੈਡਰਲ ਧਿਰਾਂ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਨਾ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ। ਪਰ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੇ ਉਲਜੀਆਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਵਾਸੀ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਭਾਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜਾ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਬਾਹਲਰਲੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਵੇ ਵਸੇ ਹੋਏ ਹਨ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਜੁਲ ਕੇ ਹੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਦੀਆ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, NGO, ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ, NRI ਭਰਾਵਾਂ ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਆਪਣੇ ਧਰਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਲਾਂ ਮਨਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਤੇ ਬਾਹਰ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਨਾ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਜਾਤਾਂ ਪਾਤਾਂ ਤੋਂ ਉਪਰ ਉਠ ਕੇ ਅਤੇ ਉਚੇ ਨੀਵੇਂ ਦਾ ਭੇਦ ਭਾਵ ਮਿਟਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਲਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾ ਝੂਠੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਓ ਸਾਥ ਦਿਓ ਹਰ ਪਿੰਡ ਪਿੰਡ ਹਰ ਘਰ ਘਰ ਹਰ ਸ਼ਹਿਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਦਰਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਸਾਹਜੋਗ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜੀ ਆਓ ਸਾਥ ਦਿਓ ਜੀ ਆਪਣੇ ਮਨਾ ਦੇ ਵਿਤਕਰੇ ਮਿਟਾ ਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰੀਏ ਜੀ। Balvinder pal singh, 
ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਦਾਉ, 
ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ 84371
96088 ਵਟਸਐਪ no ।

Sikhism

10 Gurus 

Sikh 

Atma andar 

Apna Mool Pehchan 

ਜਾਤਿ ਕਾ ਗਰਬੁ ਨ ਕਰਿ ਮੂਰਖ ਗਵਾਰਾ ॥ - ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੱਧੇਵਾਲੀਆ

ਜਾਤਿ ਕਾ ਗਰਬੁ ਨ ਕਰਿ ਮੂਰਖ ਗਵਾਰਾ ॥

ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਗਰਭ ਮੂਰਖ ਅਤੇ ਗਵਾਰ ਲੋਕ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿਆਣਾ ਬੰਦਾ ਕਿਉਂ ਕਰੂ ਜਾਤ ਦਾ ਗਰਭ। ਜਾਤ ਹੈ ਹੀ ਕਿਥੇ ਉਸ ਲਈ। ਉਸ ਲਈ ਕੌਣ ਜੱਟ, ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਜਾਂ ਚਮਾਰ! ਬੰਦੇ ਵਰਗੇ ਸਭ ਬੰਦੇ, ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਰਗੇ ਸਭ ਮਨੁੱਖ। ਕਿਸੇ ਦੇ ਚਾਰ ਅੱਖਾਂ ਨਹੀਂ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਲਹੂ ਦਾ ਰੰਗ ਦੁੱਧ ਦਾ ਨਹੀਂ। ਕਿਸੇ ਉੱਚੀ ਜਾਤ ਵਾਲੇ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਬਾਹਵਾਂ ਨਹੀਂ, ਨਾ ਚਾਰ ਲੱਤਾਂ। ਉਹੀ ਅੰਨ ਜੱਟ ਜਾਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਖਾਂਦਾ, ਉਹੀ ਚਮਾਰ ਜਾਂ ਚੂਹੜਾ। ਨਾ ਉੱਚੀ ਜਾਤ ਵਾਲੇ ਦੇ ਸਿੰਗ ਲੱਗੇ, ਨਾ ਛੋਟੀ ਵਾਲੇ ਦੇ ਪੂਛ! ਜਿਹੜਾ ਚੰਮ ਚਮਾਰ ਦਾ, ਉਹੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦਾ। ਤਾਂ ਫਿਰ ਜਾਤ ਦਾ ਅਰਥ ਹੀ ਕੀ ਰਹਿ ਗਿਆ? ਜਾਤ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਮੂਰਖਾਂ ਦੇ ਕਰਨ ਦਾ ਹੈ, ਦਾਨਿਆਂ ਤੇ ਸੂਝਵਾਨਾਂ ਦਾ ਨਹੀਂ।

ਕੋਈ ਦੱਸੇ ਕਿ ਜੇ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਜੱਟ ਜਾਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲਿਆ ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਮੈਂ ਵੱਡਾ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਬਾਕੀ ਛੋਟੇ? ਕੁੱਝ ਵੀ ਤਾਂ ਅਲਹਿਦਾ ਨਹੀਂ, ਨਾ ਤਾਂ ਫਿਰ ਮਾਣ ਕਾਹਦਾ? ਕਾਹਦਾ ਹੰਕਾਰ? ਪਰ ਇਹ ਮੈਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਤੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਠੂਸ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਇਹ ਸ਼ੂਦਰ!

ਬਾਬਾ ਜੀ ਅਪਣਿਆਂ ਬੜਾ ਮੱਥਾ ਮਾਰਿਆ ਮੇਰੇ ਨਾਲ। 239 ਸਾਲ ਠੀਕਰੀਆਂ ਭੰਨੀਆਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ, ਪਰ ਮੈਂ ਫਿਰ ਉਥੇ ਦਾ ਉਥੇ! ਮੈਂ ਨਾ ਮਨੁੱਖ ਬਣ ਸਕਿਆ, ਸਿੱਖ ਤਾਂ ਬਣਨਾ ਹੀ ਕੀ ਸੀ, ਪਰ ਮੈਂ ਜੋ ਬਣਿਆ ਉਹ ਸੀ ਜੱਟ, ਤਰਖਾਣ, ਛੀਂਬਾ, ਨਾਈ, ਝਿਉਰ, ਚਮਾਰ ਜਾਂ ਚੂਹੜਾ? ਯਾਣੀ ਬੰਦਾ, ਬੰਦਾ ਹੀ ਨਾ ਰਿਹਾ! ਜਿਸ ਰੱਬ ਅਗੇ ਮੈਂ ਰੋਜ ਕੌਡਾ ਹੁੰਨਾ, ਉਸ ਤਾਂ ਇਦਾਂ ਦਾ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣਾਇਆ। ਫਿਰ ਰੱਬ ਅਗੇ ਲੰਮੇ ਪੈਣ ਦੇ ਖੇਖਨ ਕਾਹਦੇ, ਜੇ ਉਸ ਦੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਣਾ।

ਮੈਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਗਿਆ, ਪਾਠ ਕਰਾਏ, ਕੀਰਤਨ ਕਰਾਏ, ਕਈ ਪਾਪੜ ਵੇਲੇ, ਪਰ ਮਨੁੱਖ ਹੋਣ ਵਲ ਕੋਈ ਕਦਮ ਨਾ ਪੁੱਟਿਆ। ਮੇਰੀ ਛੱਡੋ ਨਿੱਤ ਮੂਰਤੀਆਂ ਸਜਾ ਕੇ ਭੋਗ ਲਵਾਉਂਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਪੀੜਤ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਾਡੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਪ੍ਰਤਖ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ, ਭੋਗ ਲਵਾਏ, ਸਾਖਯਾਤ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਮੂਹਰੇ ਲਿਆ ਬਿਠਾਇਆ, ਖੁਦ ਉਹ ਆ ਕੇ ਮੂਰਤੀ ਬਣਵਾ ਕੇ ਗਏ ਅਪਣੀ ਪਰ? ਪਰ ਅਕਲ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਲਈ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ! ਕਿ ਲਈ?

ਜੇ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸਾਥੀ ਹੀ ਮਰਾਸੀ ਸੀ! ਵੱਡਾ ਚੈਲਿੰਜ ਸੀ ਉੱਚ ਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ। ਖੁਦ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਪਿਉ ਨੂੰ। ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਪਟਵਾਰੀ ਜੀ ਅਜਿਹੀ ਉਲਾਦ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ, ਸਾਡਾ ਸਭ ਦਾ ਸਿਰ ਨੀਂਵਾ ਕੀਤਾ? ਓਸ ਜੁੱਗ ਦੀ ਜੁੱਤੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਤਾਂ ਫਸਾ ਕੇ ਦੇਖੋ। ਪੰਡੀਆ ਤਾਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਿਉਂਣ ਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਤੇ ਓਸ ਜੁੱਗ ਮਰਾਸੀ ਨਾਲ ਤੁਰਨਾ? ਹੋਰ ਹੈਰਾਨੀ ਕਿ ਇੱਕ ਤਾਂ ਉਹ ਮਰਾਸੀ ਦੂਜਾ ਮੁਸਲਮਾਨ? ਗੁਰੂ ਲਈ ਉਹ ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਮਰਾਸੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ? ਉਚੀ ਜਾਤਾਂ ਲਈ?

ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਕੋਲੇ ਜਾਣ ਦੇ ਕੋਈ ਛੋਟੇ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਸਨ! ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਉੱਚ ਜਾਤੀਏ ਮਹਿਤਾ ਕਾਲੂ ਜੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕਿ ਪਟਵਾਰੀ ਭਾਈ ਕਾਕਾ ਤੇਰਾ ਮਰਾਸੀ ਨਾਲ ਲਗਾ ਫਿਰਦਾ ਸਾਰੀ ਬਰਾਦਰੀ ਦਾ ਨੱਕ ਵੱਡ ਦਿੱਤਾ ਇਸ?

ਚਲ ਜੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਂਦੀ, ਆਹ ਮੋਟੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਹੀ ਮੈਂ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹੁੰਦਾ। 'ਬ੍ਰਹਮਗਿਆਨੀ' ਹੀ ਸਮਝ ਲੈਂਦੇ ਹੁੰਦੇ! ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਵੰਡੀਆਂ ਪੈਣੀਆਂ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹਾਰ ਹੈ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਦੀ! ਭਗਤਾਂ ਮਹਾਂਪੁਰਖਾਂ ਦੀ! ਮੈਂ ਫਿਰ ਤੋਂ ਉਸ ਅੰਨ੍ਹੇ ਖੂਹ ਵਿਚ ਜਾ ਡਿੱਗਾ, ਜਿਥੋਂ ਭਗਤਾਂ ਗੁਰੂਆਂ ਮੈਨੂੰ ਕੱਢਿਆ ਸੀ।

ਸਾਰਾ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਅੱਜ ਵੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਇਨੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ 21ਵੀ ਸਦੀ ਵਿਚ ਵੀ ਹਾਲੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਜੀ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲੋਂ ਮਨੁੱਖ ਹੋਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹੱਕ ਖੋਹ ਲਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਜਾਲ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਬੁਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੱਖ ਯਤਨ ਕਰਨ 'ਤੇ ਵੀ ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ। ਇਸ ਨੂੰ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ। ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋਵੋਂਗੇ ਕਿ ਉਹ ਤੋੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਵੀ ਨਹੀਂ! ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਵੱਡੀ ਜਾਤ ਵਾਲਾ, ਛੋਟੀ ਵਾਲਾ ਵੀ ਤੋੜਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ! ਉਸ ਨੂੰ ਖੁਦ ਨੂੰ ਸਵਾਦ ਆਉਂਦਾ ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ ਸਮਝਕੇ? ਉਹ ਖੁਦ ਪੀੜਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪੀੜਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਵਾਦ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਜੱਟ ਜੇ ਰਾਜਪੂਤ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਸਮਝਦਾ ਤਾਂ ਰਾਜਪੂਤ ਮਹਿਰੋਂ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ। ਉਹ ਅਗੋਂ ਜੇ ਲੁਬਾਣੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਲੁਬਾਣਾ ਸੈਣੀ ਨੂੰ ਉਹ ਕੰਬੋਅ ਨੂੰ?

ਇਦੋਂ ਅਗੇ ਕਾਸ਼ਤਕਾਰੀ ਵੰਨੀਂ ਦੇਖੋ ਤਾਂ, ਤਰਖਾਣ ਲੁਹਾਰ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ ਸਮਝਦਾ ਤੇ ਉਹ ਅੱਗਿਓਂ ਸ਼ੀਂਬੇ ਸੁਨਿਆਰੇ ਨੂੰ ਤੇ ਸੁਨਿਆਰਾ ਅਗੋਂ ਨਾਈ ਨੂੰ!

ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ 'ਅਤੀ ਸ਼ੂਦਰ' ਜਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਧੋਬੀ ਜੁਲਾਹੇ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਲਾਉਂਦਾ ਜੁਲਾਹਾ ਅਗਿਓਂ ਚਮਾਰ ਨੂੰ, ਚਮਾਰ ਚੂਹੜੇ ਨੂੰ ਤੇ ਚੂਹੜਾ ਅਗਿਓਂ ਭੰਗੀ ਜਾਂ ਸਾਹਸੀਂ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ ਸਮਝਣ ਦਾ ਲੁਤਫ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

ਯਾਣੀ ਬੰਦਾ ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਤੁਰਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਪਰ ਅਪਣੀ ਜਾਤ ਦੀ ਹਉਂ ਛੱਡਦਾ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਸਭ ਲੋਕ ਉਪਰਿਲਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਸ ਜਾਲ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਜੁਅਰਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਸਿਰੇ ਦੀਆਂ ਉਪਰਲੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਦਾ ਗੋਹਾ ਕੂੜਾ ਕਰਦੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਵਿਚ ਕੋਈ 6745 ਜਾਤਾਂ ਹਨ ਤੇ ਹਰੇਕ ਇਸ ਜਾਤ ਵਿਚ ਅਗਿਓਂ ਕਈ ਉਪਜਾਤਾਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਸੈਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਹੀ ਕੋਈ 26 ਜਾਤਾਂ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 26 ਜਾਤਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕੋਈ ਉੱਚਾ ਸੈਣੀ ਤੇ ਕੋਈ ਨੀਵਾਂ ਸੈਣੀ ਹੈ। ਬੰਦਾ ਬੰਦੇ ਨਾਲੋਂ ਹੀ ਤੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੇ। ਉਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਸਮਝਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਸਤੇ ਹੀ ਬੰਦ ਕਰ ਮਾਰੇ। ਉਸ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਜਾਲ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੁਆਲੇ ਬੁਣ ਮਾਰਿਆ ਕਿ ਬੰਦਾ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਬੰਦਾ ਹੀ ਸਮਝਣੋਂ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ।

ਜਾਤ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਇਨਾ ਕਰੂਰ ਹੋ ਨਿਬੜਿਆ ਕਿ ਉਹ ਹਾਲੇ ਪਸ਼ੂ ਨਾਲ ਤਾਂ ਭਵੇਂ ਹਮਦਰਦੀ ਕਰ ਲਏ, ਪਸ਼ੂ ਦਾ ਆਪਣੇ ਖੂਹ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਤਾਂ ਭਵੇਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਲਏ, ਪਰ ਬੰਦੇ ਦਾ ਨਹੀਂ। ਬੰਦੇ ਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਪ੍ਰਛਾਵਾ ਵੀ ਗਲੀਚ ਸਮਝਦਾ ਤੇ ਬਕਾਇਦਾ ਸ਼ੂਦਰ ਨੂੰ ਗਲ ਵਿੱਚ ਢੋਲ ਪਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਤਾਂ ਕਿ ਵੱਜਦੇ ਆਉਂਦੇ ਢੋਲ ਨੂੰ ਸੁਣਕੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਵਲ ਲਏ?

ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਰੁਧ ਗਾਹੇ-ਬਗਾਹੇ ਬਗਾਵਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਜਿਸ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਬੁੱਧ ਅਤੇ ਫਿਰ ਭਗਤਾਂ ਬੜੀ ਖੁਲ੍ਹ ਕੇ ਅਤੇ ਤਿੱਖੀ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ। ਉਸੇ ਬਗਾਵਤ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਜਥੇਬੰਦਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅੱਗੇ ਤੋਰਿਆ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਬੜੀ ਸਖਤ ਟੱਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਪਿੱਛੇ ਕਾਰਨ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਹੀ ਬਣਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਵੀ ਬਹੁਤਾ ਆੜੇ ਹੱਥੀਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਵਰਗੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਭਗਤ ਤਾਂ ਪੰਡੀਏ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਹੀ ਹੋ ਪਏ ਕਿ ਜੇ ਤੂੰ ਇਨਾ ਹੀ ਸ਼ੁਧ ਸੀ ਤਾਂ ਮਾਂ ਦੇ ਉਸੇ ਰਸਤੇ ਕਿਉਂ ਆਇਆ ਜਿਸ ਦੇ ਬਾਕੀ।
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥ ..
ਜੌ ਤੂੰ ਬ੍ਰਾਹਮਣੁ ਬ੍ਰਹਮਣੀ ਜਾਇਆ ॥ ਤਉ ਆਨ ਬਾਟ ਕਾਹੇ ਨਹੀ ਆਇਆ ॥2॥... ਅੰਕ 324

ਪੰਡੀਏ ਜੋ ਕੀਤਾ ਸੋ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪੰਡੀਆਂ ਵੀ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਗੁਜਾਰੀ, ਜਦ ਉਨੀ ਅਖੌਤੀ ਨੀਵੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪੰਗਤਾਂ-ਬਾਟੇ ਅਲਹਿਦਾ ਕਰਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਲੀਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਖੁਦ ਸ਼ੁਧ ਪੰਡੀਆ ਹੋਣ ਦਾ ਰੋਲ ਨਿਭਾਇਆ। ਇਹ ਇੰਝ ਨਹੀਂ ਕਿ ਬੀਤੇ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਉਨਾਂ ਦੇ ਡੇਰਿਆਂ ਤੇ ਬਾਟੇ ਅਤੇ ਪੰਗਤਾਂ ਅਲਹਿਦਾ ਲਾਈਆਂ ਜਾਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਲਾ ਦੁਖਾਂਤ ਕਿ ਕੌਮ ਦੇ 'ਜਥੇਦਾਰ' ਅਜਿਹੇ ਨੰਗਾ ਦੇ ਡੇਰਿਆਂ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਸੰਤ ਮਹਾਂਪੁਰਖਾ ਵਰਗੇ ਖਿਤਾਬ ਦੇ ਕੇ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ੁਧ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਮਖੌਲ ਉਡਾ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੱਧੇਵਾਲੀਆ

ਖ਼ਾਲਸੇ ਬਣ ਜਾਓ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਆਪੇ ਬਣ ਜਾਊਗਾ ! - ਜਸਜੀਤ ਸਿੰਘ

ਖ਼ਾਲਸੇ ਬਣ ਜਾਓ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਆਪੇ ਬਣ ਜਾਊਗਾ !

ਸੋ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ‘ਖਾਲਸੇ’ ਬਣ ਜਾਓ ਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਆਪੇ ਬਣ ਜਾਊਗਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ 27 ਮੁਲਕ ਪੂਰਨ ਆਜ਼ਾਦ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਕੀ ਉਥੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹੀ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਹਨ ? ਦੁਨੀਆ ਦੀ 88 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਸੋਂ ਪੂਰਨ ਆਜਾਦੀ ਨਹੀਂ ਮਾਣ ਰਹੀ, ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਹੀਏ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪਰਪੱਕ ਹੋਵੇ, ਫਿਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲੇਗੀ ? 36 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਸੋਂ ਅੱਜ ਵੀ ਡਿਕਟੇਟਰਸ਼ਿਪ ਅਧੀਨ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ, ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਜਾਦੀ ਵੀ ਇਸੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਅਧੀਨ ਮਿਲੇਗੀ? ਇਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਕੇ ਵੀ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਰਾਜਸੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੂਰਨ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀ ਹੁੰਦੀ, ਉਨਾ ਚਿਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਵੀ ਪ੍ਰਪੱਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਸਿਰਫ ਰਾਜਸੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜ਼ਾਮਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਇਹ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਹੇਠ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪ੍ਰਪੱਕ ਹੋਣ ਦੇ ਯਤਨ ਹੀ ਤਿਆਗ ਦੇਣ। ਮੇਰਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਪੱਕਤਾ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਸੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਭੁਗਤਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਵੈਸੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਖਿਆ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲੋ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਰਾਜਸੀ ਸੂਝ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਜਸਜੀਤ ਸਿੰਘ

ਪੰਜਾਬੀ ਰੇਡੀਓ ਯੂਐਸ਼ਏ ਤੋਂ ਗੁਰਪੁਰਬ ਵੇਲੇ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਸਾਲ ਵੀ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਥੇ ਇਕ ਗੱਲ ਬੜੀ ਸਾਫ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰ ਆਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਏ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਦਾ ਵਾਸਤਾ ਪਾ ਕੇ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਪੱਖ ਨੂੰ ਰਾਜਸੀ ਪੱਖ ਨਾਲੋਂ ਨਿਖੇੜਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਨੂੰ ਅਸਲ ਮੁੱਦੇ ਤੋਂ ਲਾਂਭੇ ਲਿਜਾਣ ਦੇ ਯਤਨ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੱਲ ਵੀ ਬੜੀ ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਏ ਸਿੱਖ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਖੁਫ਼ੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਵਲੋਂ ਬਕਾਇਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਪੀਚ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅੰਸ਼ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਬੁਲਾਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਬੋਲੇ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਬਾਕੀ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸਪੀਚਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਖਾਰਜ ਕਰ ਸਕੇ। ਇਸ ਸਾਲ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਡਾ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਤੋਂ ਭਾਈ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਹੁਰਾਂ ਦੇ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਕਾਰਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਬਾਬੇ ਨੇ ਆਪਣਾ ਵਿਖਿਆਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਕੁਝ ਅੰਸ਼ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ: “ਖ਼ਾਲਸਾ ਜੀ! ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਜੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਬਣ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਆਪੇ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਖਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਹੈ। ਖ਼ਾਲਸਾ ਉਹ ਜੋ ਗੁਰੂ ਦੇ ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕੇ। ਜੇ ਸਾਰੀ ਕੌਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕ ਲਵੇ ਤਾਂ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕੋਈ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ”। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੈਕਚਰ ਆਮ ਹੀ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਟੇਜਾਂ ਤੋਂ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਏ ਕੀਰਤਨੀ ਜਥੇ ਜਾਂ ਕਥਾਵਾਚਕ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਸਾਧ ਸੰਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਜੇ ਖਿਆਲ ਨਾਲ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਹ ਬਿਆਨ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹੈ। ਪਰ ਲਗਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕ ਬੇਧਿਆਨੀ ਨਾਲ ਇਹਨੂੰ ਠੀਕ ਵੀ ਮੰਨਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੱਲ ਅਮਲੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮੁਮਕਿਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਾਰੀ ਕੌਮ ਕਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕ ਲਵੇ। ਸੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਧਾਂ, ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਮੁਤਾਬਕ ਤਾਂ ਖਾਲਿਤਸਾਨ ਬਣਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਵਲੋਂ ਕੌਮ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਦਾਤ ਬਖਸ਼ਣ ਸਮੇਂ ਵੀ ਪੂਰੀ ਕੌਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਈ। ਜੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਧਾਂ ਜਾਂ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖ਼ਾਲਸੇ ਬਣ ਜਾਓ, ਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਆਪੇ ਬਣ ਜਾਊਗਾ, ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਮੰਨ ਲਓ ਕੌਮ ਸਾਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਦੱਸੋ ਹੁਣ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲੇਗਾ? ਮੇਰੇ ਖ਼ਿਆਲ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਏਨੀ ਸਮਝ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਹੀ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਬਹੁਤੇ ਬੇਈਮਾਨ ਨਾਲ ਅਤੇ ਕੁਝ ਬੇਸਮਝੀ ਕਾਰਨ।

ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਇਹ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਜਾਂ ਬਹੁਤੇ ਇਹ ਮੰਨੀ ਬੈਠੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਬੇਹੱਦ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਮੈਂ ਕੁਝ ਤੱਥ ਦੇਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ।

Economists Intelligence Unit ਅਤੇ Freedom House ਦੇ ਸਰਵੇ ਮੁਤਾਬਕ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਤਕਰੀਬਨ 200 ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚੋਂ 26 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਜ਼ਾਦ (Full Democracy) ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, 53 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਅਪੂਰਨ, ਭਾਵ ਲੰਗੜੀ ਅਜ਼ਾਦੀ (Flawed Democracy), ਦੀ ਹਕੀਕਤ ਤਸਲੀਮ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, 33 ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਬੇਰੜੀ ਨਸਲ ਦੇ ਰਾਜ (Hybrid Regime) ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ 55 ਮੁਲਕ ਅੱਜ ਵੀ ਡਿਕਟੇਟਰਸ਼ਿਪ ਜਾਂ ਰਾਜਾਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਗਰਦਾਨੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਵੇ ਮਾਤਰ ਵੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨਹੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਈ ਕੌਮਾਂ, ਸਮੇਤ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। 

ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਿਰਫ਼ 12 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਸੋਂ ਹੀ ਪੂਰਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਾਣ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ 26 ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਜਰਮਨੀ ਵਗੈਰਾ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। 37 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਸੋਂ ਜੋ 57 ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਲੰਗੜੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਭਾਰਤ, ਇਟਲੀ ਵਰਗੇ ਮੁਲਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪੂਰਨ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਥੇ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਆਜਾਦੀ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਹੈ ਪਰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਵਾਤਾਵਰਣ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਉੱਤੇ ਬਹੁਮਤ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਦੇ ਹੱਕ ਕੁਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਮੁਲਕ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਤੇ ਪੂਰਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵੱਲ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਉਹ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ। ਭਾਰਤ ਇਸ ‘ਕਾਲੀ ਸੂਚੀ’ ਵਿਚ ਹੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। Freedom House ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਥੇ ਪੂਰਨ ਆਜਾਦੀ ਹੈ ਪਰ ਸਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਥੇ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੀ ਰਸਮੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ ਪਰ ਬਾਕੀ ਸਾਰਾ ਢਾਂਚਾ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ (ਐਮਪੀ) ਬਣਨ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ, ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਚੁਣਿਆ ਜਾਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਹੱਕ ਸਰਕਾਰ ਅਧੀਨ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਮਾਤੀ ਵੰਡਾਂ-ਵਖਰੇਵੇਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਦਲਿਤ ਆਦਿ । ਦੁਨੀਆ ਦੇ 53 ਅਜਿਹੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਵਸੋਂ ਅਜਿਹੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਧੀਨ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪੂਰਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵੱਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਇਸੇ ਕੈਟੇਗਰੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

33 ਅਜਿਹੇ ਮੁਲਕ ਹਨ ਜਿਥੇ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸਥਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ, ਜਿਹਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਰੂਸ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲੇ ਵੀ 55 ਅਜਿਹੇ ਮੁਲਕ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਇਕ ਪੁਰਖੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਥੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨਹੀਂ, ਮਤਲਬ ਵੋਟਾਂ ਪਾ ਕੇ ਰਾਜ ਭਾਗ ਬਦਲੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਚੀਨ, ਇਰਾਨ ਤੇ ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੋ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਵਾਂਗ ਆਪਣਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕੌਮ ਕਿਤੇ ਮੁੜ ਕੇ ਫਿਰ ਮੌਕਾ ਨਾਂ ਖੁਝਾਂ ਲਏ।

ਸੋ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ‘ਖਾਲਸੇ’ ਬਣ ਜਾਓ ਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਆਪੇ ਬਣ ਜਾਊਗਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ 27 ਮੁਲਕ ਪੂਰਨ ਆਜ਼ਾਦ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਕੀ ਉਥੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹੀ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਹਨ ? ਦੁਨੀਆ ਦੀ 88 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਸੋਂ ਪੂਰਨ ਆਜਾਦੀ ਨਹੀਂ ਮਾਣ ਰਹੀ, ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਹੀਏ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪਰਪੱਕ ਹੋਵੇ, ਫਿਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲੇਗੀ ? 36 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਸੋਂ ਅੱਜ ਵੀ ਡਿਕਟੇਟਰਸ਼ਿਪ ਅਧੀਨ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ, ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਜਾਦੀ ਵੀ ਇਸੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਅਧੀਨ ਮਿਲੇਗੀ? ੀeਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਕੇ ਵੀ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਰਾਜਸੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੂਰਨ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀ ਹੁੰਦੀ, ਉਨਾ ਚਿਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਵੀ ਪ੍ਰਪੱਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਸਿਰਫ ਰਾਜਸੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜ਼ਾਮਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਇਹ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਹੇਠ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪ੍ਰਪੱਕ ਹੋਣ ਦੇ ਯਤਨ ਹੀ ਤਿਆਗ ਦੇਣ। ਮੇਰਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਪੱਕਤਾ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਸੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਭੁਗਤਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਵੈਸੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਖਿਆ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲੋ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਰਾਜਸੀ ਸੂਝ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਜਿਹੜੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੱਗ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਦਿਸਦਾ ਨਹੀਂ, ਨਸ਼ੇਖੋਰੀ ਬਹੁਤ ਵਧ ਗਈ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚੋਂ ਨਸ਼ੇ ਕੱਢੋ ਤੇ ਫੇਰ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੋ। ਅਖੇ ਜੇਕਰ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜੀ੍ਹ ਹੀ ਨਾ ਬਚੀ ਤਾਂ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਿੱਥੇ ਬਨਾਉਗੇ? ਇਹ ਲੋਕ ਹਰ ਗੱਲ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਆਪਾਂ ਆਰਟੀਕਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ ਉਹ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਪੀਚ ਵਿਚ ਕਹਿ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਜਿੰਨੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸ਼ਰਾਬ ਵਿਕਦੀ ਹੈ, ਉਨੀ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਵਿਕਦੀ। ਕਾਰਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਬਾਬੇ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਰੇਡੀਓ ਉੱਤੇ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਸੁਣੀ। ਸੁਣੀ ਸੁਣਾਈ ਗੱਲ ਹੀ ਲੋਕ ਪ੍ਰਚਾਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਾਬਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਹਜੂਰੀ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਝੂਠ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੇਰਲਾ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਖਪਤ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਉਥੇ 16 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ 14 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਭਾਰਤ ਦੀ ਖਪਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਖਪਤ ਹੈ। ਪਰ ਸਾਡੇ ਬੁਲਾਰੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਹੀ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵਧਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਹਰਿਆਣਾ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਹਿਮਾਚਲ, ਕਰਨਾਟਕਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤ 30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ।

ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਆਏ ਰਾਜਨੀਤਕ ਬੁਲਾਰਿਆਂ (ਖ਼ਾਸਕਰ ਅਕਾਲੀ) ਤੋਂ ਇਹ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ 47 ਮੁਤਾਬਕ ਕੋਈ ਵੀ ਰਾਜ ਆਪਣੀ ਸਟੇਟ ਵਿਚ ਨਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿਚ ਸ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਵਿਕਦੀ ਤਾਂ ਇਹ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਜਾਂ ਦੋਸ਼ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇਹ ਮੇਹਣਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਠੇਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਧਾਰਾ ਨਹੀਂ ਜਿਸ ਅਧੀਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਠੇਕੇ ਜਬਰੀ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਾ ਸਕਣ।

ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਸਮਝ ਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪੂਰਨ ਧਾਰਮਿਕ ਹੋ ਕੇ ਹੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ 13 ਮੁਲਕ 2008 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਜਾਦ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੌਮਾਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲਣ ਦੇ ਕੋਈ ਆਸਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮੰਗਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰੇਆਮ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਦੱਖਣ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਅੰਦਰੂਨੀ ਉਥਲ ਪੁਥਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਟਿਕੀਆਂ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰੀ ਹੈ ਤੇ ਪੱਕੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਦੂਰ ਕਰਨੀਆਂ ਪੈਣਗੀਆਂ। ਇਸਦਾ ਪੱਕਾ ਹੱਲ ਸਿੱਖ ਰਾਜ (ਬਫਰ ਸਟੇਟ) ਹੀ ਹੈ। ਬਫ਼ਰ ਸਟੇਟ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ 15 ਮੁਲਕ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਬਣੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਪੱਕੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਤੋਂ ਨਿਖੇੜਿਆ ਜਾਵੇ। ਜਿਵੇਂ ਮੰਗੋਲੀਆ (ਚੀਨ ਤੇ ਰੂਸ), ਪੋਲੈਂਡ (ਜਰਮਨੀ ਤੇ ਰੂਸ), ਪੈਰੂਗੂਏ (ਅਰਜਨਟਾਈਨਾ ਅਤੇ ਬਰਾਜ਼ੀਲ) ਸਾਰੇ ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਮੁਲਕ ਹਨ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇ ਵਿੱਚ ਮੁਲਕਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਜਾਦੀ ਦੇਣਾ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਬਣੇਗੀ ਪਰ ਸਿੱਖ ਉਸ ਲਈ ਹਲੇ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਲਗਦੇ। ਸਿੱਖ ਆਪ ਹੀ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਹੋਏ ਪਏ ਹਨ, ਕੁਝ ਬੇਅਕਲੀ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਰਕੇ। ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਅਜਿਹੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੁਮੱਤ ਬਖ਼ਸ਼ੇ!

ਨਾਸਤਿਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਤਾਂ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਸਮਰਥ ਬਣਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸੀ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂ ਵਾਲਾ - ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ

ਸਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਉੱਚ ਲੀਡਕਸ਼ਿੱਪ ਵੱਲੋਂ ਹਮੇਸਾਂ ਹੀ ਸਿੱਖ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨੋਰਥ ਲਈ ਵਰਤਣ ਤੋਂ ਵਾਅਦ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਮੁਫਾਦਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕੌਮੀਂ ਹਿਤਾਂ ਦੀ ਵਲੀ ਦੇ ਕੇ ਅਜਾਦੀ ਵੇਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਹਿੱਕ ਤੇ ਆਰਾ ਚਲਵਾਇਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਸਰੀ ਵਾਰ ਅਜਾਦੀ  ਤੋਂ ਵਾਅਦ 1966 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਟੁਕੜੇ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਰਾਜਸੀ ਲੋਭ ਲਾਲਸਾ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਏਥੇ ਹੀ ਵਸ ਨਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਰਾਜ ਭਾਗ ਦੀ ਪਰਾਪਤੀ ਲਈ ਸਿੱਖ ਹੱਕਾਂ ਦਾ ਢਂੰਡੋਰਾ ਪਿੱਟ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਮਰਾਹ ਕਰਕੇ ਕੁਰਸੀ ਦੀ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵਾਅਦ ਸਿੱਖ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਠੰਡੇ ਵਸਤੇ ਵਿੱਚ ਪਾਉਂਣ ਦਾ ਗੁਨਾਹ ਵਾਰ ਵਾਰ ਕੀਤਾ। ਸ੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਹਿਬ ਦੇ ਮਤੇ ਸਮੇਤ ਸਮੁੱਚੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਲਈ ਲਾਇਆ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚਾ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦੀ ਇਸ ਬਦਨੀਤੀ ਦਾ ਸ਼ਿਖਰ ਹੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਏ ਕੌਂਮ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਧਰਮਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਦੌਰਾਂਨ ਹੀ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਹਿਬ ਵਿਖੇ ਦਿੱਤੇ ਆਪਣੇ ਭਾਸਨ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਦਨੀਤੀ ਤੋਂ ਸੁਚੇਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜਾਂ ਤਾਂ ਹੁਣ ਕੇਂਦਰ ਨੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਮੰਨਣੀਆਂ ਪੈਣਗੀਆਂ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਲੇ ਇਸ ਵਾਰ ਕੁੱਝ ਨਹੀ ਹੋ ਸਕੇਗਾ। ਸੋ ਉਸ ਕਹਿਣੀ ਤੇ ਕਰਨੀ ਦੇ ਪੂਰੇ ਨੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਬੋਲ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਦੇ ਕੇ ਪੁਗਾਅ ਦਿੱਤੇ ਪਰੰਤੂ ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੇ ਜੋ ਕੀਤਾ ਉਹਨੂੰ ਵਾਰ ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਉਂਣ ਦੀ ਇਥੇ ਜਰੂਰਤ ਨਹੀ।
1984 ਦੇ ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ ਤੋਂ ਵਾਅਦ ਉੱਠੀ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਹਥਿਆਰਵੰਦ ਲਹਿਰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਹੱਦ ਤੱਕ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦੀ ਹੀ ਉਪਜ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿੰਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਂਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਐਨਾ ਘਾਣ ਕਰਵਾ ਕੇ ਵੀ ਸਬਕ ਨਹੀ ਸਿਖਿਆ ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਮਰਾਹ ਕਰਕੇ ਬਲਦੀ ਦੇ ਬੁੱਥੇ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡ, ਪਿੰਡ ਘਰ, ਘਰ ਬਲਦੇ ਸਿਵਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨਾਂ ਚਿਰ ਠੰਡਾ ਨਹੀ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਰਾਜ ਭਾਗ ਦੀ ਪਰਾਪਤੀ ਦੀ ਪੱਕੀ ਗਰੰਟੀ ਨਾ ਹੋ ਗਈ। ਰਾਜ ਭਾਗ ਦਾ ਇਸਾਰਾ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਹਥਿਆਰਵੰਦ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਕੁਚਲ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਵਾਅਦ ਸਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਲਡਰਸ਼ਿੱਪ ਨੇ ਜੋ ਰਾਸਤਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਤਾ ਤੇ ਕਾਬਜ ਰਹਿਣ ਲਈ ਅਖਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਬੇੜਾ ਹੀ ਗਰਕ ਕਰਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਨਸਿਆਂ ਦੀ ਮੰਡੀ ਵਜੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਤੇ ਬਦਨਾਮੀ ਦਿਵਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਪਰਧਾਨ ਸ੍ਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਜੋਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੁੱਚੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ,ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਫੈਡਰੇਸਨਾਂ ਟਕਸਾਲਾਂ ਅਤੇ ਨਿਹੰਗ ਜਥੇਵੰਦੀਆਂ ਸਭ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮੁਫਾਦਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਦੁਫਾੜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਤੇ ਆਪਣਾ ਸਿੱਧਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਲਈ ਸਾਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਸਾਥ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੇ ਟਕਸ਼ਾਲੀ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਸਿਆਸੀ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਕਿ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਰਿਸਤੇਦਾਰਾਂ ਦੀ ਰਾਜ ਭਾਗ ਤੇ ਪਕੜ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਉਸ ਦੌਰ ਤੋਂ ਵਾਅਦ ਤਾਂ ਸ੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿੱਪ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਦਾ ਲੱਗਭੱਗ ਭੋਗ ਹੀ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮੁੜ ਕਦੇ ਵੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਦੇ ਮਤੇ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਗੱਲ ਕਰੇ ਵੀ ਕੌਣ ? ਅਨੰਦਪੁਰ ਦੇ ਮਤੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤਾਂ ਸਿਆਸੀ ਤੌਰ ਤੇ ਖਤਮ ਹੀ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ  ਅਤੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਵਾਰਸ ਕਹਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਖੱਖੜੀ ਕਰੇਲੇ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰਲਾ ਲਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਕੱਖੋਂ ਹੌਲੇ ਕਰਕੇ ਨਿਤਾਣੇ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਰਾਸਦੀ  ਹੋਰ ਕੀ ਹੋਵੇਗੀ। 
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਨਸ਼ਿਆਂ ਨੇ ੮੦ ਫੀਸਦੀ ਜੁਆਨੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਬਾੜ ਖੇਤ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਖਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਰਮਾਂ ਮਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕੋਈ ਬਾਲੀ ਵਾਰਸ ਹੀ ਨਹੀ ਰਿਹਾ ਜਿਹੜਾ ਇਥੋਂ ਦੇ ਜਾਇਆਂ ਦੀ ਅਣਖ ਨੂੰ ਹਲੂਣਾ ਦੇਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੋਵੇ। ਇੱਕ ਉਹ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰਫ ਦੋ ਸਾਥੀਆਂ ਦੀ ਗਿਰਫਤਾਰੀ ਦੇ ਰੋਸ਼ ਵਜੋਂ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਖਿਲਾਫ ਮੋਰਚਾ ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਤੇ ਜਿੰਨਾਂ ਦੇ ਪਰਚਾਰ ਨੇ ਨਾਸਤਿਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਸਮਰਥ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਸੰਤ ਬਾਬੇ ਹਨ, ਜਿੰਨਾਂ ਦੇ ਪਰਚਾਰ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਅਣਖ ਗੈਰਤ ਨੂੰ ਅਸਲੋਂ ਹੀ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਡੇਰਿਆਂ ਦੇ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਹੋਰ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੀ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੇ ਜਬਰ ਜੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਲਈ ਹੋਇਆ ਹੈ ਫਿਰ ਅੱਜ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਭੇਸ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਡੇਰਿਆਂ ਵਾਲੇ ਸੰਤ ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਬਾਬੇ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਸਿਖਿਆ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ? ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਭੀੜਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਲਾਕੇ ਕਿਹੜੇ ਸਿਧਾਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ? ਜਦੋਂ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਅਜੰਸੀਆਂ ਅੱਡੀ ਚੋਟੀ ਦਾ ਜੋਰ ਲਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇਂਦਾ ਪਾਰਟੀ ਸਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਂਮ ਦੀ ਸਿਰਮੌਰ ਸੰਸਥਾ ਸਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮਟੀ ਤੇ ਕਾਬਜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਫਿਰ ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਸਚਾਈ ਤੋਂ ਪਾਸਾ ਵੱਟ ਕੇ ਅੱਜ ਦੇ ਸੰਤ ਮਹਾਂ ਪੁਰਸਾਂ ਦਾ ਮਹਿਜ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਐਸ਼ੋ ਇਸ਼ਰਤ ਵਾਲੇ ਸ਼ਾਹੀ ਰਹਿਣ ਸਹਿਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਤਹਿਤ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਅਣਖ ਗੈਰਤ ਨੂੰ ਲੂਲ੍ਹਾ ਲੰਗੜਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਨਿਭਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਮੁੱਖ ਰੋਲ ਕਿਹੜੀ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ? ਇਹ ਸੁਆਲ ਹਰ ਸਿੱਖ ਦੇ ਧਿਆਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਅੱਜ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਨਿੱਜੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਉਸਾਰੇ ਕੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਗਰ ਲਾ ਕੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਤਾਂ ਤੋ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਹ ਬਾਬੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਗੁਮਰਾਹ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸਾਹ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਂਕ ਵਿੱਚ ਸੀਸ ਕਟਾਉਣ ਵਾਲੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨਾਲ ਤੂੰਬਾ ਤੂੰਬਾ  ਕਰਕੇ ਉਡਾਏ ਗਏ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪੰਜ ਤੇ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਬਾਲਾਂ ਦੇ ਨੀਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਣੇ ਜਾਣ ਦਾ ਬੈਰਾਗ ਵਿੱਚ ਵਰਨਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਦਸ ਲੱਖ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਮਹਿਜ ਚਾਲੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਕੱਚੀ ਗੜ੍ਹੀ ਦੀ ਜੇਤੂ ਲੜਾਈ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਬੜੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਖਿਲਾਫ ਗੁਰੂ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹਥਿਆਰਵੰਦ ਲੜਾਈ ਲੜਕੇ ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਕੱਚੀ ਗੜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਤਾਜਾ ਕਰਵਾਉਂਣ ਵਾਲੇ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਕੱਝ ਸੰਤ ਬਾਬੇ ਬੜੇ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਵਾਲੇ ਅਮਲਾਂ ਤੋਂ ਸੈਂਕੜੇ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਡੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬਪਾਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਆਦਾਤਰ ਬਾਬਿਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਹਿਤਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਜਾਂ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਤਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕੰਮਲ ਦੂਰੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਨ ਸਮਝੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਭਿਆਨਕ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਭੇਖ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਡੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਅਸਲੀ ਠੇਕੇਦਾਰ ਦਰਸਾਉਂਣ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਰੂਫ ਇਹ ਸੰਤ ਬਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਐਸ਼ੋ ਅਰਾਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸ਼ਰਧਵਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਲੁੱਟ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਪਨਾਉਣ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ, ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਬਣਕੇ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਰਾਹ ਪੈਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਿੱਖ ਬਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਓਸ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਯੁੱਗਪੁਰਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਸੇਧ ਲੈ ਕੇ ਆਪਾ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ। ਉਧਰ ਪੰਥ ਦਾ ਦਰਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਪੰਥਕ ਧਿਰਾਂ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਵੰਡੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਜਿਹੜੀਆਂ ਨਾ ਆਪਣੀ ਹਾਉਮੈ ਤਿਆਗਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਚੋਂ ਰੱਸੀ ਦੇ ਮੱਚ ਜਾਣ ਵਾਂਗੂੰ ਵੱਟ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।ਕੌਂਮ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮੱਰਪਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਆਪਸੀ ਪਾਟੋ ਧਾੜ ਕਰਕੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਵਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਭਲੀਭਾਂਤ ਜਾਣਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਵੀ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਾਟੋਧਾੜ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਪੰਥ ਵਿਰੋਧੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਬਾਦਲ, ਕਾਂਗਰਸ ਜਾਂ ਕੋਈ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਵੀ ਉਠਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ  ਇੱਕ ਕੇਸਰੀ ਨਿਸਾਂਨ ਥੱਲੇ ਇਕੱਤਰ ਹੋਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀ ਹਨ।
ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਇੱਕਾ ਦੁੱਕਾ ਦਲਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਪੰਥਕ ਧਿਰਾਂ ਦਾ ਨਿਸਾਨਾ ਵੀ ਇੱਕੋ ਕੌਮੀ ਘਰ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਪਰਾਪਤੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼  ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਵੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਡਫਲੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਹੀ ਵਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਸਾਨੇ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਹੀ ਰਿਹਾ ਮਜਬੂਰੀ ਵਸ ਜੋਤ ਮਘਦੀ ਰੱਖਣ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਅੱਜ ਸਿੱਖ ਕੌਂਮ ਦੇ ਓਸ ਮਹਾਂਨ ਜਰਨੈਲ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਹਿਬ ਤੋਂ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸੰਤ ਸਿਪਾਹੀ ਬਾਬਾ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜਾ ਸਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਅ) ਵੱਲੋਂ ਸ੍ਰੀ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਹਿਬ ਵਿਖੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਵਾਰ ਵਾਰ ਲਿਖਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਂਮ ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਫਿਰ ਪੰਜਾਬ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਅਤੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਰਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤੇ ਇਕੱਤਰ ਹੋਇਆ ਦੇਖਣ ਦੀ ਆਸ਼ਾ ਰਖਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਕੌਂਮ ਦੇ ਵਡੇਰੇ ਹਿਤਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰਖਦੇ ਹੋਏ ਆਪਸੀ ਗਿਲੇ ਸਿਕਵੇ ਭੁੱਲ ਕੇ ਉਸ ਮਹਾ ਨਾਇਕ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ , ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਰਸਾਏ ਰਸਤੇ ਤੇ ਚੱਲਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਵੀ ਕਰਨ ਤਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਬਾਦਲਕਿਆਂ ਤੋਂ ਅਜਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਹੁਣ ਤੋਂ ਹੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਢੀ ਜਾ ਸ , ਇਸ ਕੌਮੀ ਕਾਰਜ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਕੌਮੀ ਏਕਤਾ ਦਾ ਹੋਣਾ ਵੀ ਬੇਹੱਦ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਸੋ ਜੇਕਰ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ  ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂ ਵਾਲਿਆਂ  ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜੇ ਵਰਗੇ ਅਜਿਹੇ ਮੌਕੇ ਏਕਤਾ ਦਾ ਸਬੱਬ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ
99142-58142

ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰਕੁਨ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾ ਚੂਨਾ ਲਾ ਰਹੇ ਹਨ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖਜਾਾਨੇ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਸਿਉਂਕ 

ਦਵਿੰਦਰ ਪਾਲ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 8 ਮਈ 2018

ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੂੰ ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 9 ਕਾਰਾਂ ਸਫ਼ਰ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। 

ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਂਡ ਕਰੂਜ਼ਰ, ਮਨਟੈਰੋ, ਟਾਟਾ ਸਫ਼ਾਰੀ (ਜੈਮਰ ਲਈ), ਤਿੰਨ ਜਿਪਸੀਆਂ, ਦੋ ਬੋਲੈਰੋ ਅਤੇ ਇੱਕ ਇਨੋਵਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 

ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਵਾਂਗ ਹੀ 7 ਕਾਰਾਂ, ਲੈਂਡ ਕਰੂਜ਼ਰ, ਮਨਟੈਰੋ, ਤਿੰਨ ਜਿਪਸੀਆਂ, ਇੱਕ ਇਨੋਵਾ, ਇੱਕ ਟਾਟਾ ਸਫ਼ਾਰੀ ਆਦਿ ਵਾਹਨ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। 

ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਨੂੰ ਵੀ 4 ਕਾਰਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕੰਪਨੀ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸਕਾਰਪੀਓ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਿਪਸੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 

ਆਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਨੂੰ ਬੋਲੈਰੋ ਕੈਂਪਰ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। 

ਬਿੱਟਾ ’ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਇਸ ਕਦਰ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ 7 ਕਾਰਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਕਾਰਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਨਜੋਤੀ ਬਿੱਟਾ ਦੇ ਨਾਮ ’ਤੇ ਅਲਾਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਰਚੂਨਰ, ਟਾਟਾ ਸਫ਼ਾਰੀ, ਸਕਾਰਪੀਓ, ਦੋ ਜਿਪਸੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅੰਬੈਸਡਰ ਅਤੇ ਜਿਪਸੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਸ੍ਰੀ ਬਿੱਟਾ ਤਾਂ ਬਾਦਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਵਾਧੂ ਤੇਲ ਵੀ ਫੂਕ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਹੀਨੇ ’ਚ 500 ਲਿਟਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੇਲ ਫੂਕਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਰਖਦੀ ਹੈ। 

ਕਾਂਗਰਸ ਨੇਤਾ ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਕਾਰਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। 

ਪੰਜਾਬੀਓ ਤੁਸੀਂ ਲੜਦੇ ਰਿਹੋ ਪਾਰਟੀਆਂ ਮਗਰ
ਪਰ ਇਹ ਸਾਰੇ ਲੀਡਰ ਇੱਕ ਹੀ ਨੇ।

ਖਜ਼ਾਨੇ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਕੱਢ ਰਹੇ ਨੇ ਧਰਮ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰ

ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ-

ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਵੱਲੋਂ ਕਾਰਾਂ ਵੰਡਣ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚੋਂ ਤੇਲ ਫੂਕਣ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਦੇਣ ਲਈ ਬਣਾਏ ਅਖੌਤੀ ਨਿਯਮਾਂ ਨੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਕਰਜ਼ਾਈ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਨਿਰਦਈ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀ ਲੁੱਟ ਦਾ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਲੀਸ ਵੱਲੋਂ ਕਾਰਾਂ ਵੰਡਣ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਨਫ਼ਰਤ ਵੰਡਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੌਖਿਆਂ ਹੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਛਤਰੀ, ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਭਰੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਟੈਂਕੀਆਂ ਹਾਸਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। 

ਪੁਲੀਸ ਵੱਲੋਂ ਤਖ਼ਤਾਂ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਚਰਚਿਤ ਡੇਰੇਦਾਰਾਂ ਸਮੇਤ 17 ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨਾਲ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਕਥਿਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਂਅ ਉੱਤੇ ਨੂੰ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਬੁਲੇਟ ਪਰੂਫ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਵੀ ਬੁੱਲੇ ਲੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਹਿਮ ਤੱਥ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਵੀ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਰੇਆਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੱਢਵਾਉਣਾ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਖੇਡ ਹੈ। 

ਕਥਿਤ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਭਨਿਆਰਾ ਦਾ ਨਾਂਅ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਬੁਲੇਟ ਪਰੂਫ ਕਾਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਿਪਸੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਬਾਬੇ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕਾਰ ਵਿੱਚ 261 ਲਿਟਰ ਪੈਟਰੋਲ ਫੂਕਣ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਬਾਬਾ 524 ਲਿਟਰ ਤੇਲ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਭਾਵ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 4 ਲੱਖ 52 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦਾ ਖਰਚਾ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।

ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਸੂਚੀ ਮੁਤਾਬਕ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੋ ਬੋਲੇਰੋ ਕੈਂਪਰ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਜਥੇਦਾਰ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਡੀਆਂ ’ਚ ਬੇਹਿਸਾਬਾ ਤੇਲ ਫੂਕਣ ਦੀ ਵੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ। 

ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬੋਲੇਰੋ ਕੈਂਪਰ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦਿਆਂ 500 ਲੀਟਰ ਤੇਲ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹਾਸਲ ਹੈ। 

ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬੋਲੇਰੋ ਕੈਂਪਰ ਅਤੇ 500 ਲੀਟਰ ਤੇਲ ਫੂਕਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ ਨੂੰ ਜਿਸਪੀ ਤੇ 600 ਲੀਟਰ ਪੈਟਰੋਲ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ। 

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਮੱਕੜ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਾਲੋਂ ਦੋ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਲੰਘ ਗਏ ਹਨ। ਸ੍ਰੀ ਮੱਕੜ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੁਲੇਟ ਪਰੂਫ ਅੰਬੈਸਡਰ ਕਾਰ ਤੇ ਜਿਪਸੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਰਕਾਰੀ ਤੇਲ ਫੂਕਣ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਹੈ। 

ਪੁਲੀਸ ਵੱਲੋਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸੋਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਬਾਲ ਠਾਕਰੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਨੂੰ ਬੁਲੇਟ ਪਰੂਫ ਸਕਾਰਪੀਓ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਿਪਸੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਹਾਂ ਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ 900 ਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਤੇਲ ਫੂਕਣ ਦਾ ਹੱਕ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। 

ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੁਧੀਰ ਸੂਰੀ ਨੂੰ ਜਿਪਸੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। 

ਲੁਧਿਆਣਾ ਅਧਾਰਤ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਜਿਪਸੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਜਲੰਧਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਿਨੈ ਜਲੰਧਰੀ ਨੂੰ ਵੀ ਜਿਪਸੀ, ਯੋਗਰਾਜ ਸਿੰਘ ਜਿਸ ਦਾ ਸਬੰਧ ਵੀ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਨੂੰ ਦੋ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਕ ਬੁਲਿਟ ਪਰੂਫ ਅੰਬੈਸਡਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬੁਲੇਰੋ ਕੈਂਪਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। 

ਰੂਪਨਗਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਦੇ ਆਗੂ ਸੰਜੀਵ ਘਨੌਲੀ ਨੂੰ ਪੁਲੀਸ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਅੰਬੈਸਡਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਿਪਸੀ ਦੋਹਾਂ ਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ 1 ਹਜ਼ਾਰ ਲੀਟਰ ਪੈਟਰੋਲ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਫੂਕਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ। 

ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਹਿੰਦੂ ਸਟੂਡੈਂਟ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਿਸ਼ਾਂਤ ਸ਼ਰਮਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਿਸਪੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਰਾਜੀਵ ਟੰਡਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅੰਬੈਸਡਰ ਬੁਲਿਟ ਪਰੂਫ ਤੇ ਇੱਕ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਬਲੇਰੋ ਇਨਵੇਡਰ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। 

ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ ਗੁਪਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਬੁਲੇਟ ਪਰੂਫ਼ ਅੰਬੈਸਡਰ ਕਾਰ ਅਤੇ ਜਿਪਸੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। 

ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਵੱਲੋਂ ਪਟਿਆਲਾ ਨਾਲ ਹੀ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ (ਬਾਲ ਠਾਕਰੇ) ਦੇ ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਰੀਸ਼ ਸਿੰਗਲਾ ਨੂੰ ਜਿਪਸੀ, ਮੋਗਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਮਿਤ ਘਈ ਨੂੰ ਬਲੇਰੋ ਅਤੇ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਹਿੰਦੂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਮਿਤੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਤਖ਼ਤ ਕਾਲੀ ਮਾਤਾ ਪਟਿਆਲਾ ਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੰਜੀਵ ਭਾਰਦਵਾਜ ਨੂੰ ਬੁਲੇਟ ਪਰੂਫ ਅੰਬੈਸਡਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਿਪਸੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। 

ਜਲੰਧਰ ਤੇ ਜੌੜੇਵਾਲਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਨਿਰਮਲ ਦਾਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਿਪਸੀ, ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹੀ ਬਾਬਾ ਕਸ਼ਮੀਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਿਪਸੀ, ਭੁੱਚੋ ਕਲਾਂ ਡੇਰੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਾਬਾ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬੋਲੇਰੋ ਕੈਂਪਰ, ਡੇਰਾ ਬੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੰਤ ਨਿਰੰਜਣ ਦਾਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਿਪਸੀ ਅਤੇ ਦੌਧਰ (ਮੋਗਾ) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਾਬਾ ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਿਪਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। 

ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਵੱਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਹਸਤੀਆਂ ਕਰਾਰ ਦੇ ਕੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਾਰਾਂ ਜੋ ਕਿ ਲੱਖਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਪੈਂਡਾ ਤੈਅ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹਨ ਵੱਲੋਂ ਫੂਕੇ ਤੇਲ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਲਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਬਣਦਾ ਹੈ।
(ਭਲਕੇ ਮੌਜੂਦਾ ਤੇ ਸਾਬਕਾ ਪੁਲੀਸ ਤੇ ਸਿਵਿਲ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ)

ਫਿਲਮ "ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਫ਼ਕੀਰ"

ਫਿਲਮ "ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਫ਼ਕੀਰ" ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਦੇਖ ਕੇ ਪਾਸ ਕਾਰਨ ਲਈ ਸਾਡੀ ਸਬ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ੍ਰ. ਰਘੂਜੀਤ ਸਿੰਘ "ਵਿਰਕ",  ਸ੍ਰ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ "ਮਹਿਤਾ", ਡਾ. ਰੂਪ ਸਿੰਘ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ | 

ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਫਿਲਮ, ਇਸ ਫਿਲਮ ਦੇ ਪ੍ਰੋਡਿਊਸਰ ਸ੍ਰੀ ਸਿੱਕਾ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ਵਿਖਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਸਾਨੂੰ ਫਿਲਮ ਦਿਖਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇਸ ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 
ਸ੍ਰ.ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ "ਬਾਦਲ", 
ਸੁਖਵੀਰ ਸਿੰਘ "ਬਾਦਲ", 
ਹਰਸਿਮਰਤ ਕੌਰ "ਬਾਦਲ", 
ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜਥੇ: ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ 
ਅਤੇ ਦੋ ਹੋਰ ਤਖ਼ਤਾਂ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਾਹਿਬਾਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 
ਬਾਬਾ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ "ਧੁੱਮਾਂ", 
ਭਾਈ ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ "ਰੋਡੇ"
ਅਤੇ ਸ੍ਰ .ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਭੀ ਵੇਖੀ ਹੈ। 
ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਹੀ ਇਸ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਭੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਬਾਦਲ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ PTC ਚੈਨਲ ਤੇ ਇਸ ਫਿਲਮ ਦੀ ਫਰੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਭੀ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 
#StopNanakShahFakirFilm
ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ "ਭੌਰ"

ਪਰੰਤੂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਫਿਲਮ ਦੇਖੀ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਲੱਗਾ ਜਿਵੇਂ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਸਿੱਕਾ ਇਸ ਨੂੰ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਕਿਰਦਾਰ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਬਲਕਿ ਕਿਸੇ ਕਲਾਕਾਰ ਵਲੋਂ ਨਿਭਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਮਾਤਾ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਜੀ ਦਾ ਰੋਲ, ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਜੀ ਦਾ ਰੋਲ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾਂ ਜੀ ਦਾ ਰੋਲ ਭੀ ਫ਼ਿਲਮੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਹੀ ਨਿਭਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੋਰ ਭੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਸਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਕਲੀਨ ਚਿੱਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿੱਤੀ। 

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵਾਪਿਸ ਆਉਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ "ਸਿੱਕਾ" ਵਲੋਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਜਥੇ: ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਪਾਸ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਪੱਤਰ ਭੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਉਹ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਪੱਤਰ ਭੀ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਉਸੇ ਵਕ਼ਤ ਗਿ: ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਫੋਨ ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮੰਨ ਕੇ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਪੱਤਰ ਭੀ ਜਾਰੀ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹੋ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਕਾਹਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰੀਏ? ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਹੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਫਿਲਮ ਦੀ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਫਿਰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਫਿਲਮ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਪੰਥਕ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਹ ਕੁੱਝ ਨਾਂ ਬੋਲੇ। 

ਕੁੱਝ ਸਮੇ ਬਾਅਦ, ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਮੱਕੜ ਸਾਹਿਬ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਉਹ ਫਿਲਮ ਦੁਬਾਰਾ ਦੇਖ ਕੇ ਆਉਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਸ ਭੀ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਜਾਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦਾ ਜਥੇਦਾਰ ਹੀ ਪਾਸ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਫਿਰ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਭੇਜਣ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਹੈ?

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਉਣ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਲੋਂ ਲਾਈ ਪਾਬੰਦੀ ਦੇ ਵਾਵਜੂਦ ਅਜਿਹੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਾ ਚਲਣ ਗੰਭੀਰ ਪੰਥਕ ਮਸਲਾ ਹੈ। ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਅਤਿਅੰਤ ਲੋੜ ਹੈ। 

ਗੁਰੂ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ 

ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ "ਭੌਰ"

ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਅਤੇ ਅਸੀਂ

ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਅਤੇ ਅਸੀਂ

ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਮਹਾਨ ਆਦਮੀ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ' ਚ ਫ਼ੇਸਬੁੱਕ ਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪੋਸਟ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ।

ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਦੀ ਕੋਈ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗਾ? ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਮਹਿਜ਼ 21 ਸਾਲ 'ਚ ਉਹ ਐਮੀਓਟਰੋਫ਼ਿਕ ਲੇਟਰਲ ਸਕਲੀਸਿਸ (amyotrophic lateral sclerosis) ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਗਰ ਉਹ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਕੀ ਉਹ ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਸੀ? ਸਾਡਾ ਸਮਾਜ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਸਾਧ, ਸੰਤ, ਨਸ਼ੇੜੀ,ਬੇਈਮਾਨ ਲੀਡਰ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧੀ ਬਿਰਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਨੇ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਤੇ ਬਿਗ ਬੈਂਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ 'ਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਸਮਾਜ ਜੋਤਸ਼ੀਆਂ, ਪਾਖੰਡੀਆਂ ਦੇ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈ ਕੇ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਦੇ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਵਿੱਚ ਗਰਕਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜ਼ਰਾ ਸੋਚੋ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਮਾਜ ਕਿੰਨਾ ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਉਸਦੀ ਉਮਰ ਸਿਰਫ ਦੋ ਸਾਲ ਹੋਰ ਦੱਸੀ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਨਾਲ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਨੂੰ ਝੂਠਲਾ ਕੇ 55 ਸਾਲ ਤੱਕ ਹੋਰ ਜਿੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਸਾਡਾ ਸਮਾਜ ਏਨਾਂ ਨਿਰਾਸ਼ਾਵਾਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਗਰ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਇੱਥੇ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੋ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਰ ਦੇਣਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਨੂੰ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਉਂਗਲੀ ' ਚ ਫਲਾਣਾ ਨਗ ਪਾ ਲਉ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਥਾਂ 'ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਚੌਂਕੀ ਭਰਨ ਜਾਂ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਨੂੰ ਕਹਿਣਾ ਸੀ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਦੇਸੀ ਦਵਾਈ ਖਾ ਲਓ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਹੋਮਿਉਪੈਥੀ ਅਜ਼ਮਾ ਲਉ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਭਾਈ ਇਹ ਤਾਂ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਹੈ ਵਗੈਰਾ ਵਗੈਰਾ। 

ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਕਿਵੇਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਸਾਡਾ ਤਾ ਮੱਸਿਆ, ਪੁੰਨਿਆ, ਸੰਗਰਾਦ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਿਨ ਦਿਹਾੜੇ ਹੀ ਖਹਿੜਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੇ। ਸਾਡੇ ਟਰੈਕਟਰ ਟਰਾਲੀਆਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਲਈ ਸੜਕਾਂ ਉੱਪਰ ਵੱਧ ਚੱਲਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰ ਦਫ਼ਤਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ Disable ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਵ੍ਹੀਲ ਚੇਅਰ ਲਈ ਕੋਈ ਖ਼ਾਸ Access ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। 

ਅਗਰ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਇੱਥੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਉਸਨੂੰ ਘੰਟਿਆਂ ਬੱਧੀ ਆਪਣੀ ਵ੍ਹੀਲ ਚੇਅਰ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਗਾਉਣੇ ਪਿਆ ਕਰਨੇ ਸਨ, ਖੌਜ ਕਰਨੀ ਤਾਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਟੇਢ੍ਹੀ ਸੋਚ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅਪੰਗਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਾ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦੇਣਾ ਸੀ। 

ਸਾਡੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਤੇ ਵਿਕਦੀਆਂ ਨਕਲੀ ਦਵਾਈਆਂ ਵੀ ਆਪਣਾ ਰੰਗ ਵਿਖਾ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ। 

ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਅਕ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਰਾਖਵੇਕਰਨ ਨੇ ਵੀ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਦੇ ਮਨੋਬਲ ਨੂੰ ਵਾਹਵਾ ਖੋਰਾ ਲਗਾਉਣਾ ਸੀ। 

ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜੇ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਨੂੰ ਇਕ ਸਰਕਾਰ ਖੋਜ ਲਈ ਫੰਡ ਦੇ ਦਿੰਦੀ ਤਾਂ ਨਵੀਂ ਬਣੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦੇਣਾ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ਹੋਰ ਬੜੇ ਕਾਰਨ ਹਨ ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਕ ਜੰਤਰੀ ਕੈਲੰਡਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਕੀ ਖੋਜ ਕਰਨੀ ਹੈ।

ਮੈਂ ਪ੍ਰਣਾਮ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਉਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ, ਉਸ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ, ਉਸ ਸਮਾਜ ਨੂੰ, ਉਸ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਉਸ ਮੁਲਕ ਦੀ ਆਬੋ ਹਵਾ ਨੂੰ ਜਿਸਨੇ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਨਾਲ ਵਫ਼ਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ ਦੇ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਨੂੰ ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਅਥਾਹ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਸਦਕਾਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਭੇਤਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂੰ ਕਰਵਾਇਆ।

ਅਲਵਿਦਾ - ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ
- ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੱਧੂ

ਹਰ ਸਾਲ 3 ਦਸੰਬਰ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਅਪੰਗਤਾ ਦਿਵਸ' ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਅਪਾਹਜ (ਵਿਕਲਾਂਗਾਂ) ਨਾਲ ਕੋਝਾ ਮਜ਼ਾਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਮੁਤਾਬਕ ਹਰੇਕ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਬਰਾਬਰਤਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਤਹਿਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੋੜਾਂ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਣ। 

ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਅਪੰਗ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਬੇਵਸੀ ਅਤੇ ਤਰਸਯੋਗ ਹਾਲਤ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਖ਼ੁਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸਰਾਪ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ਵੀ ਵੱਡਾ ਸੰਤਾਪ ਹੰਢਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਾਰਾ ਸਿਸਟਮ ਕਸੂਰਵਾਰ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਸਰੀਰਕ ਅਪੰਗਤਾ ਦਾ ਬੋਝ ਸਿਰਫ ਮਾਪਿਆਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਪੀੜਤ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮਿਲ ਜਾਣ ਤਾਂ ਹੀ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ। 

ਚੈਰੀਟੀ ਦਾ ਪੈਸਾ

“ਦੁਖੁ ਦਾਰੂ ਸੁਖੁ ਰੋਗੁ ਭਇਆ”

“ਦੁਖੁ ਦਾਰੂ ਸੁਖੁ ਰੋਗੁ ਭਇਆ ਜਾ ਸੁਖੁ ਤਾਮਿ ਨ ਹੋਈ”

ਤਾਮਿ= ਤਾ + ਆਮਯ।
ਆਮਯ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੋਗ। ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਦੇ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਾਰੀ ਲਾਈਨ ਦਾ ਅਰਥ ਇਸ ਤਰਾਂ ਕੀਤਾ ਹੈ' ਜਿਹੜਾ ਇਨਸਾਨ ਕਿਸੇ ਦੇ ਦੁੱਖ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ (ਭਾਵ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਹੈ) ਉਸਨੂੰ ਦੁੱਖ ਦਾਰੂ ਬਣਕੇ ਲਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਹੜਾ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸੁੱਖ ਵਿਚ ਮਸਤ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਦੀ ਕੋਈ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਉਸ ਲਈ ਸੁਖ ਰੋਗ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੰਸਾਰ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਹਟੇ ਕੱਟੇ ਸਰੀਰ ਵਾਲਾ ਆਦਮੀ ਹੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ, ਤੰਦਰੁਸਤ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮਨ ਵੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਚੈਰੀਟੀ ਦਾ ਪੈਸਾ
ਹਰ ਸੋਸਾਈਟੀ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਤੇ ਮਾੜੇ ਲੋਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਨਾ੍ਹਂ ਦੀ ਗਿਨਤੀ ਵੱਧ ਘਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਤੇ ਕਈ ਵਾਰੀ ਅਸੀਂ ਇਕ ਤਰਫ਼ਾ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪੂਰੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੋਸਾਈਟੀ ਨੂੰ ਹੀ ਭੰਡਣ ਲੰਗ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਇਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਕਿ ਸਾਰੀ ਸੋਸਾਈਟੀ ਹੀ ਖਰਾਬ ਹੋਵੇ।
ਹਰ ਸੋਸਾਈਟੀ ਵਿਚ ਭਲੇ ਲੋਕ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਜਰੂਰਤਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਚੈਰੀਟੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਚੈਰੀਟੀ ਦਾ ਪੈਸਾ ਇਕਠਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸਾਰੀ ਦੁਨਿਆਂ ਵਿਚ ਚੈਰੀਟੀ ਵਾਸਤੇ ਪੈਸਾ ਇਕਠਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਲੋਕ ਚੈਰੀਟੀ ਦੇ ਨਾਂਅ ਤੇ ਧੜਾ ਧੜ ਪੈਸਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਇਹ ਵਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਚੈਰੀਟੀ ਦੇ ਨਾਂਅ ਤੇ ਇਕਠਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਪੈਸਾ ਸਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਲਗਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ, ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਦੁਖ ਦਰਦ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਇਕ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਦੀ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਚੈਰੀਟੀ ਬਿਗਿਨਜ਼ ਐਟ ਹੋਮ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਏਸ ਕਹਾਵਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚਲਦੇ ਹੋਏ ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਹਨ।