ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ .. ..ਭੈਣ ਇੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ ਦੀ ਜੁਬਾਨੀ…..

(Jagjit Singh 8 February 1941 – 10 October 2011)

ਸੁਰਾਂ ਦੇ ਸਾਗਰ, ਮਖਮਲੀ ਅਵਾਜ ਦੇ ਮਾਲਕ, ਪੰਜਾਬੀ ਗਜਲ ਨੂੰ ਯੁੱਗਾਂ ਯੁੱਗਾਂ ਲਈ ਜੀਵਣ ਜੋਗੀ ਕਰਕੇ ਗਜਲ ਗੁਰੂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਇਸ ਫਾਨੀ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਸਦਾ ਲਈ ਰੁਖਸ਼ਤ ਹੋ ਗਏ। ਮੁਬੰਈ ਦੇ ਲੀਲਾਵਤੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ 10 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਜੱਦੋ ਜਹਿਦ ਵਿੱਚ ਜਦ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਲੋਕਾਈ ਵਾਜਾਂ ਮਾਰ ਰਹੀ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜੇ ਮੌਤ .. ..ਅੰਤ ਨੂੰ  ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਹਾਰ ਕੇ ਮਿਤੀ 10 ਅਕਤੂਬਰ 2011 ਨੂੰ 70 ਸਾਲ 8 ਮਹੀਨੇ 2 ਦਿਨ ਦੀ ਉਮਰ ਭੋਗ ਕੇ ਆਪਣੇ ਲੱਖਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲਿਆ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਏ। ਪੰਜਾਬੀ ਗਜਲਾਂ ਨਾਲ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਚਾਣ ਸੀ ਤੇ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਜਲ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ਹੀ ਜਨਮੇ ਹੋਣ।
ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰ ਤੇ ਸਾਫ ਸੁਥਰੀ ਗਾਇਕੀ ਕਾਰਨ ਉਸਨੂੰ ਦੇਸਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰਿਕਸਾ ਚਾਲਕ ਤੱਕ ਲੱਖਾਂ ਚਾਹੁਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਮੈਂ ਵੀ ਸ਼ੁਮਾਰ ਸੀ ਉੱਥੇ ਮੇਰੀ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ  ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸਾਂਝ ਵੀ ਸੀ। ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਇੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਮਾਮੀ ਜੀ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
1975 ਵਿੱਚ ਜਗਜੀਤ ਦੀ ਸਿੰਘ ਦੀ  ਭੈਣ ਇੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਮੇਰੇ ਮਾਮਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੀ। ਮਾਮਾ ਜੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵੇਲੇ ਮੇਰੀ ਉਮਰ ਮਸਾਂ ਪੰਜ ਕੁ ਸਾਲ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਬਰਾਤ ਵੀ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ ਸੁਪਨੇ ਵਾਂਗ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਅਨੰਦ ਕਾਰਜ ਦੀ ਰਸਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ  ਤੇ ਚਿਤਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ  ਗਜਲਾਂ ਦੀ ਮਹਿਫਲ ਵੀ ਸਜਾਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦ ਵੀ ਮਾਮਾ ਤੇ ਮਾਮੀ ਜੀ  ਕਿਸੇ ਖੁਸੀ ਗਮੀਂ ਮੌਕੇ ਮਿਲਦੇ ਤਾਂ ਰਸਮੀਂ ਸੁੱਖ ਸਾਂਦ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਗਜੀਤ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਹੁਣ ਉਹਨਾਂ ਫਲਾਨੀ ਐਲਬਮ ਕੱਢੀ ਹੈ, ਹੁਣ ਉਹ ਫਲਾਨੇ ਦੇਸ਼ ਗਏ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ  ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ  ਸੋਕ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਗਏ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਯਾਦਾਂ ਤਾਜਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜੋ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਝੀਆਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।
ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੱਸਣ  ਮੁਤਾਬਿਕ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵੱਲੋਂ ਹੀ ਬਖਸ਼ਿਸ ਸੀ।  ਦਸ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਗਾਉਣਾਂ ਸੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਵੈਸੇ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਤੋ ਮੈਂ ਅੱਠ ਸਾਲ ਛੋਟੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਬਚਪਨ ਤਾਂ ਦੇਖਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਦ ਮੇਰੀ ਸੁਰਤ ਸੰਭਲੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਗਾਉਦੇਂ ਹੀ ਦੇਖਿਆ। ਸਾਰਾ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕਮਰੇ ਦਾ ਬੂਹਾ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਗਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਰਿਆਜ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨੇ ਡੂੰਘੇ ਉਤਰ ਜਾਦੇਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੁੱਧ ਬੁੱਧ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਕੇਸ਼ ਵੀ ਖੁੱਲ ਕੇ ਗਲ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਦੇਂ ਸਨ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੰਘਾਂ ਕਰਕੇ ਸੰਭਾਲਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਣ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸੌਂਕ ਸੀ। ਜਦ ਉਹ ਪਤੰਗ ਚੜਾਉਦੇਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਡੋਰ ਵਾਲੀ ਚਰਖੀ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਸਾਥ ਦਿੰਦੀ। ਬੱਸ ਉਹ ਜਾਂ ਪੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਜਾਂ ਸੰਗੀਤ ਤੇ ਵਿਹਲੇ ਹੋ ਕੇ ਪਤੰਗਬਾਜੀ ਕਰਦੇ। ਜਦ ਭੈਣ ਭਰਾ ਦੀ ਕੋਈ ਨੋਕ ਝੋਕ ਵਾਲੀ ਯਾਦ ਤਾਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪੁਛਿਆ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਮੌਕਾ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਬਾਆਦ ਵਿੱਚ ਜਦ ਮੈਂ ਥੋੜਾ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਹੀ ਜੋੜ ਲਿਆ। ਰਿਆਜ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਤਾਨਪੁਰੇ ਤੇ ਸਾਥ ਦਿੰਦੀ  ਮੈਂ ਅੱਜ ਵੀ ਆਪ ਤਾਨਪੁਰੇ ਤੇ ਵਧੀਆ ਗਾ ਲੈਦੀਂ ਹਾਂ।
ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਕੇ ਹੀ ਅਸੀਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਗਏ ਸੀ ਉੱਥੇ ਹੀ ਜਗਜੀਤ ਦਾ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਆਦ ਅਸੀ ਲੁਧਿਆਣੇ ਆ ਗਏ। 1980 ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਵੱਡੋ ਭਰਾ ਦਿੱਲੀ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਜਗਜੀਤ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉਂਚੀਆਂ ਉਡਾਰੀਆਂ ਭਰਨ ਲਈ ਬੰਬਈ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਗਜੀਤ ਨੂੰ ਘੋੜ ਸਵਾਰੀ ਦਾ ਵੀ ਬਰੁਤ ਸੌਂਕ ਸੀ। ਜੈਪੁਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਟੱਡ ਫਾਰਮ ਵੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਮਹਿੰਗੀ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੀ ਨਸਲ ਦੇ ਘੋੜੇ ਰੱਖ ਕੇ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ ਨੂੰ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਗਜੀਤ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾ ਅਹਿਮੀਅਤ  ਨਹੀਂਂ ਦਿੱਤੀ  ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਇੱਕ ਯਾਦ ਤਾਜਾ ਕਰਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਹ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਖਾਨਦਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਫਿਲਮੀ ਹੀਰੋ ਦੇ ਘਰ (ਨਾਂ ਯਾਦ ਨਹੀਂ) ਉਸ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਮੌਕੋ  ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਗਏ। ਜਦ ਜਗਜੀਤ ਨੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਦੌਰ ਚਲਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਖਰਮਸਤੀ ਕਰਨੀ ਸੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਜਦ ਜਗਜੀਤ ਨੇ ਇਤਰਾਜ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਮਹੌਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗਾ ਸਕਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਹੀਰੋ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ,' ਅਰੇ ਜਗਜੀਤ ਭਾਈ, ਤੁਜੇ ਪੈਸਾ ਚਾਹੀਏ.. ਬੋਹ ਤੁਮ ਕੋ ਮਿਲ ਗਿਆ..ਤੁਮ ਆਪਣਾਂ ਕਾਮ ਕਰੋ..ਹਮਕੋ ਆਪਨਾਂ ਕਰਨੇ ਦੋ'.. ਇਨਾਂ ਕਹਿਣ ਤੇ ਜਗਜੀਤ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਲਿਆ ਪੈਸਾ ਵਾਪਿਸ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅੱਧ ਵਿਚਕਾਰ ਛੱਡ ਕੇ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਕਹਿ ਆਏ ਕਿ 'ਜਗਜੀਤ ਦੀ ਕਲਾ ਹਾਲੇ ਵਿਕਾਊ ਮਾਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਦ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਨੌਬਤ ਆਈ ਤਾਂ ਮੈ ਵਾਪਿਸ ਆ ਜਾਵਾਂਗਾ ।
ਜਦ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਗਜੀਤ ਦੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਪਏ ਘਾਟੇ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆਂ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਭੁੱਬ ਮਾਰ ਕੇ ਰੋਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ' ਬੇਟਾ ਚਾਰ ਚੁਫੇਰ ਘਾਟਾ ਹੀ  ਘਾਟਾ ਦਿਸਦਾ.. ਨਾ ਪੂਰਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਘਾਟਾ..ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਿਨੀਂ ਸੋਹਰਤ ਬਖਸ਼ੀ ਸੀ  ਨਾਲ ਹੀ ਦੁੱਖ ਵੀ ਦਿੱਤੇ। ਵਿਵੇਕ ਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਤਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜ ਕੇ ਹੀ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।  ਭਾਬੀ ਚਿਤਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਦੇ ਗਾਇਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤੇ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵੀ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਖਾਮੋਸ਼ ਹੀ ਰਹੇ। ਥੋੜਾ ਸੰਭਲਣ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਬੇਸੱਕ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਚਲੇ ਗਏ ਨੇ ਪਰ ਉਹ ਹਮੇਸਾਂ ਸਾਡੇ ਅੰਗ ਸੰਗ ਰਹਿਣਗੇ। ਕੋਠੀ ਦੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕੁੜਤੇ ਚਾਦਰੇ ਵਿੱਚ ਖੜੇ ਹਨ, ਕਿਤੇ ਘੋੜ ਸਵਾਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ  ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਖਾਣੇ ਤੇ ਬੈਠੇ ਹਨ. ਕਿਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਤੋਂ ਪਦਮ ਭੂਸਣ ਸਨਮਾਨ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ, ਦਿਖਾਉਦਿਆਂ ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ 'ਆਹ ਦੇਖੋ !  ਮੇਰਾ ਵੀਰ ਜੋ ਕਰਨੀ ਕਰ ਗਿਆ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਹਮੇਸਾਂ ਲਈ ਜੱਗ ਤੋ ਜਿਊਦਾਂ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਅਸੀ ਉਸ ਦੀ ਕਿਸੇ ਫੋਟੋ ਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਹਾਰ ਟੰਗ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਵਰਗੀ ਨਹੀਂ ਕਹਾਂਗੇ'। ਉਹਨਾਂ ਦਸਿਆ ਕਿ ਵਿਵੇਕ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵੇਕ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਲਾਡ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਹਮੇਸਾਂ ਚਿੰਤਾਤੁਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ  ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੜਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਹਰ ਸੰਭਵ ਮੱਦਦ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕੇ ਜਗਜੀਤ ਨੇ 1 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਬਰਨਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇਣ ਲਈ ਆਉਣਾਂ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਾਨੂੰ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਉਡੀਕ ਸੀ ਪਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਹੀ ਮਨਜੂਰ ਸੀ।
ਮੈਂ ਅਦਨਾਂ ਜਿਹਾ ਕਲਮਕਾਰ, ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ  ਇਸ ਕੱਦਾਵਰ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਬਾਰੇ  ਕੁੱਝ ਲਿਖਣ  ਲੱਗਾ ਆਪਣਾ ਕੱਦ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਾਝ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮੈਨੂੰ ਜੋ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕਰਨਾ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਫਰਜ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ। ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਹੁੰਗਾਰਾ ਦਿਉਂਗੇ।
-ਮੁਖਤਿਆਰ ਸਿੰਘ  (ਪੱਖੋ ਕਲਾਂ)
ਮੋਬਾਇਲ +9194175 17655
ਈਮੇਲ- mspakho0gmail.com